Auxilium:Declinatio Latina

E Victionario

Declinatio nominum substantivorum[+/-]

Linguae Latinae quinque declinationes nominum sunt.

Prima declinatio[+/-]

Pleraque nomina substantiva huius declinationis feminini sunt generis, praeter nonnulla nomina virorum (ut Sulla, Dolabella) aut munerum (ut nauta, poëta). Nomina e Graeca declinatione prima item hic sumuntur.

f. sing. plur.
nom. -a -ae I
gen. -ae -ārum II
dat. -ae -īs III
acc. -am -ās IV
abl. -īs VI
voc. -a -ae V
Nomina substantiva Graeca
Casus Singularis Pluralis
Finientia in -e Finientia in -es Finientia in -as
Nominativus -e -es -as -ae
Vocativus -e -e -a -ae
Accusativus -en -en -an / -am -as
Genetivus -es -ae -arum
Dativus -ae -is
Ablativus -e -a -is
  • Nonnulla nomina substantiva feminina in dativo ac ablativo suffixum -abus utuntur ad differendum e formis suis masculinis: Pater a filiis (masculinum) et filiabus (femininum) amatur.
  • Suffixum genetivi pluralis -arum ab -um nonnunquam commutatum est: puellarumpuellum
  • Antiquum suffixum genetivi singularis est -as; enuntiationis quam pater/mater familias ideo sunt.
  • In poësi, suffixum -ae in -ai devenire potest: aquae → aquai

Exempla[+/-]

f. sing. plur.
nom. stēlla stēllae I
gen. stēllae stēllārum II
dat. stēllae stēllīs III
acc. stēllam stēllās IV
abl. stēllā stēllīs VI
voc. stēlla stēllae V
f. sing. plur.
nom. rosa rosae I
gen. rosae rosārum II
dat. rosae rosīs III
acc. rosam rosās IV
abl. rosā rosīs VI
voc. rosa rosae V
m. sing. plur.
nom. nauta nautae I
gen. nautae nautārum II
dat. nautae nautīs III
acc. nautam nautās IV
abl. nautā nautīs VI
voc. nauta nautae V
f. sing. plur.
nom. Rōma
I
gen. Rōmae
II
dat. Rōmae
III
acc. Rōmam
IV
abl. Rōmā
VI
voc. Rōma
loc. Rōmae
L

Nomina substantiva Graeca:

f. sing. plur.
nom. nymphē nymphae I
gen. nymphēs nymphārum II
dat. nymphae nymphīs III
acc. nymphēn
nympham
nymphās IV
abl. nymphē nymphīs VI
voc. nymphē nymphae V
m. sing. plur.
nom. comētēs comētae I
gen. comētae comētārum II
dat. comētae comētīs III
acc. comētēn
comētem
comētās IV
abl. comētē comētīs VI
voc. comētē comētae V
m. sing. plur.
nom. comēta comētae I
gen. comētae comētārum II
dat. comētae comētīs III
acc. comētam comētās IV
abl. comētā comētīs VI
voc. comēta comētae V
f. sing. plur.
nom. xiphiās xiphiae I
gen. xiphiae xiphiārum II
dat. xiphiae xiphiīs III
acc. xiphiān xiphiās IV
abl. xiphiā xiphiīs VI
voc. xiphiā xiphiae V

Secunda Declinatio[+/-]

Omnia nomina substantiva huis declinationis masculina (-us) aut neutra (-um), praeter illa quae sunt nomina arborum, gemmarum aut urbium.

Casus Masculinum Neutrum
Singularis Pluralis Singularis Pluralis
Nominativus -us / – (r/er) -i -um -a
Vocativus -e (-i *) / – (r/er) -i -um -a
Accusativus -um -os -um -a
Genetivus -i -orum -i -orum
Dativus -o -is -o -is
Ablativus -o -is -o -is

* ius → i, e.g. filius → fili.

  • Haec declinatio quoque includit nomina substantiva (masculina, feminina aut neutra) e graece.
  • Tria nomina neutra in -us finientia sunt, cuiae formae plurales non sunt confirmatae: virus, pelagus et vulgus.
  • Duae varitates casus vocativi sunt:
    • Nonnullis nominibus vocativus in -us est: deus, chorus et agnus.
    • Nominibus finientibus in -ius nominativo, vocativus in -i est: filius, genius, et caetera.

Exempla[+/-]

m. sing. plur.
nom. mūrus mūrī I
gen. mūrī mūrōrum II
dat. mūrō mūrīs III
acc. mūrum mūrōs IV
abl. mūrō mūrīs VI
voc. mūre mūrī V
m. sing. plur.
nom. puer puerī I
gen. puerī puerōrum II
dat. puerō puerīs III
acc. puerum puerōs IV
abl. puerō puerīs VI
voc. puer puerī V
m. sing. plur.
nom. magister magistrī I
gen. magistrī magistrōrum II
dat. magistrō magistrīs III
acc. magistrum magistrōs IV
abl. magistrō magistrīs VI
voc. magister magistrī V
n. sing. plur.
nom. templum templa I
gen. templī templōrum II
dat. templō templīs III
acc. templum templa IV
abl. templō templīs VI
voc. templum templa V
m. sing. plur.
nom. atomus
atomos
atomī I
gen. atomī atomōrum II
dat. atomō atomīs III
acc. atomum
atomon
atomōs IV
abl. atomō atomīs VI
voc. atome atomī V

Tertia Declinatio[+/-]

Casus Declinatio Imparisyllabica Declinatio Parisyllabica
Masculinum/Feminimum Neutrum Masculinum/Feminimum Neutrum
Singularis Pluralis Singularis Pluralis Singularis Pluralis Singularis Pluralis
Nominativus --- -es --- -a --- -es --- -ia
Vocativus --- -es --- -a --- -es --- -ia
Accusativus -em -es --- -a -em -es --- -ia
Genetivus -is -um -is -um -is -ium -is -ium
Dativus -i -ibus -i -ibus -i -ibus -i -ibus
Ablativus -e -ibus -e -ibus -e -ibus -i -ibus
  • Nonnullis imparisyllabis genetivus pluralis in -ium est: lis, litis; dos, dotis; mus,muris; etc.
  • Nonnullis accusativus singularis in -im et ablativus singularis in -i sunt: turris,-is; puppis,-is; sitis,-is; vis,-is; tussis,-is; securis,-is; febris,-is.
  • Animal, -is; calcar,-is et allia nomina neutra quae in -al/-ar finiunt quam parisyllaba habentur.

Exempla[+/-]

n. sing. plur.
nom. mare maria I
gen. maris marium II
dat. marī maribus III
acc. mare maria IV
abl. marī maribus VI
voc. mare maria V
m. sing. plur.
nom. canālis canālēs I
gen. canālis canālium II
dat. canālī canālibus III
acc. canālem
canālīm
canālēs
canālīs
IV
abl. canāle
canālī
canālibus VI
voc. canālis canālēs V
f. sing. plur.
nom. avis avēs I
gen. avis avium II
dat. avī avibus III
acc. avem avēs
avīs
IV
abl. ave
avī
avibus VI
voc. avis avēs V
f. sing. plur.
nom. flos florēs I
gen. floris florum II
dat. florī floribus III
acc. florem florēs IV
abl. flore floribus VI
voc. flos florēs V
c. sing. plur.
nom. homō hominēs I
gen. hominis hominum II
dat. hominī hominibus III
acc. hominem hominēs IV
abl. homine hominibus VI
voc. homō hominēs V
n. sing. plur.
nom. systēma systēmata I
gen. systēmatis systēmatum II
dat. systēmatī systēmatibus III
acc. systēma systēmata IV
abl. systēmate systēmatibus VI
voc. systēma systēmata V

Quarta Declinatio[+/-]

Casus Masculinum/Feminimum Neutrum
Singularis Pluralis Singularis Pluralis
Nominativus -us -us -u -ua
Vocativus -us -us -u -ua
Accusativus -um -us -u -ua
Genetivus -us -uum -us -uum
Dativus -ui -ibus -u -ibus
Ablativus -u -ibus -u -ibus
  • Nonnulla nomina substantiva litteram u in dativo ablativoque pluralibus conservant, saepe ad differendum e nomina tertiae declinationis:
    • artubus; e nomine artus, -us / artibus; e nomine ars, artis
    • arcubus; e nomine arcus, -us / arcibus; e nomine arx, arcis
    • partubus; e nomine partus, -us / partibus; e nomine pars, partis

Exempla[+/-]

m. sing. plur.
nom. manus manūs I
gen. manūs manuum II
dat. manuī manibus III
acc. manum manūs IV
abl. manū manibus VI
voc. manus manūs V
m. sing. plur.
nom. arcus arcūs I
gen. arcūs arcuum II
dat. arcuī arcubus III
acc. arcum arcūs IV
abl. arcū arcubus VI
voc. arcus arcūs V
n. sing. plur.
nom. cornū cornua I
gen. cornūs cornuum II
dat. cornū cornibus III
acc. cornū cornua IV
abl. cornū cornibus VI
voc. cornū cornua V

Quinta Declinatio[+/-]

Omnia sunt feminina, praeter nomen substantivum dies quod utrum masculinum femininumque sed cum significatione dissimile.

Casus Singularis Pluralis
Nominativus -es -es
Vocativus -es -es
Accusativus -em -es
Genetivus -ei -erum
Dativus -ei -ebus
Ablativus -e -ebus
  • Solis nominibus res et dies declinatio completa est quoniam plera nomina huis declinationis abstracta sunt et igitur ea solo singulare inveniuntur.

Exempla[+/-]

mf. sing. plur.
nom. diēs diēs I
gen. diēī diērum II
dat. diēī diēbus III
acc. diem diēs IV
abl. diē diēbus VI
voc. diēs diēs V
f. sing. plur.
nom. rēs rēs I
gen. reī rērum II
dat. reī rēbus III
acc. rem rēs IV
abl. rēbus VI
voc. rēs rēs V

Declinatio nominum adjectivorum[+/-]

Linguae latinae tres classes nominum adjectivorum sunt, quae cum nomine substantivo in genu, numero et casu concordare debent.

Prima Classis[+/-]

Adiectiva huius classis trium terminationum quoque appellata quoniam unam omni genui habent in nominativo singulare: -us (masculino), -a (feminino) et -um (neutro). Declinantur secundum exemplum nominum primae (sola feminina) et secundae (masculina neutraque) declinationum.

Casus Masculinum Feminimum Neutrum
Singularis Pluralis Singularis Pluralis Singularis Pluralis
Nominativus -us/-r -i -a -ae -um -a
Vocativus -e/-r -i -a -ae -um -a
Accusativus -um -os -am -as -um -a
Genetivus -i -orum -ae -arum -i -orum
Dativus -o -is -ae -is -o -is
Ablativus -o -is -a -is -o -is

Exempla[+/-]

positivus singularis positivus pluralis
 cas. masc. fem. neut.  cas. masc. fem. neut.
nom. bonus bona bonum nom. bonī bonae bona
gen. bonī bonae bonī gen. bonōrum bonārum bonōrum
dat. bonō bonae bonō dat. bonīs bonīs bonīs
acc. bonum bonam bonum acc. bonōs bonās bona
abl. bonō bonā bonō abl. bonīs bonīs bonīs
voc. bone bona bonum voc. bonī bonae bona
positivus singularis positivus pluralis
 cas. masc. fem. neut.  cas. masc. fem. neut.
nom. pulcher pulchra pulchrum nom. pulchrī pulchrae pulchra
gen. pulchrī pulchrae pulchrī gen. pulchrōrum pulchrārum pulchrōrum
dat. pulchrō pulchrae pulchrō dat. pulchrīs pulchrīs pulchrīs
acc. pulchrum pulchram pulchrum acc. pulchrōs pulchrās pulchra
abl. pulchrō pulchrā pulchrō abl. pulchrīs pulchrīs pulchrīs
voc. pulcher pulchra pulchrum voc. pulchrī pulchrae pulchra

Secunda Classis[+/-]

Omnia secundum exemplum nominum declinationis tertiae parisyllabicae declinantur. Tres subclasses sunt:

Adiectiva unius terminationis[+/-]

Unam terminationem habent omnibus genibus in nominativo singulare. Huius declinationis adiectiva finientia in -ns (V.G.:prudens, prudentis), -ox (V.G.:ferox, ferocis), -ax (V.G.:audax, audacis) et -ix (V.G.:felix, felicis).

Casus Masculinum/Feminimum Neutrum
Singularis Pluralis Singularis Pluralis
Nominativus --- -es --- -ia
Vocativus --- -es --- -ia
Accusativus -em -es --- -ia
Genetivus -is -ium -is -ium
Dativus -i -ibus -i -ibus
Ablativus -e/-i -ibus -i -ibus
Exempla[+/-]
positivus singularis positivus pluralis
 cas. masc. fem. neut.  cas. masc. fem. neut.
nom. prūdēns prūdēns prūdēns nom. prūdentēs prūdentēs prūdentia
gen. prūdentis prūdentis prūdentis gen. prūdentium prūdentium prūdentium
dat. prūdentī prūdentī prūdentī dat. prūdentibus prūdentibus prūdentibus
acc. prūdentem prūdentem prūdēns acc. prūdentēs prūdentēs prūdentia
abl. prūdentī
prūdente
prūdentī
prūdente
prūdentī
prūdente
abl. prūdentibus prūdentibus prūdentibus
voc. prūdēns prūdēns prūdēns voc. prūdentēs prūdentēs prūdentia
positivus singularis positivus pluralis
 cas. masc. fem. neut.  cas. masc. fem. neut.
nom. audāx audāx audāx nom. audācēs audācēs audācia
gen. audācis audācis audācis gen. audācium audācium audācium
dat. audācī audācī audācī dat. audācibus audācibus audācibus
acc. audācem audācem audāx acc. audācēs audācēs audācia
abl. audācī
audāce
audācī
audāce
audācī
audāce
abl. audācibus audācibus audācibus
voc. audāx audāx audāx voc. audācēs audācēs audācia
positivus singularis positivus pluralis
 cas. masc. fem. neut.  cas. masc. fem. neut.
nom. ferōx ferōx ferōx nom. ferōcēs ferōcēs ferōcia
gen. ferōcis ferōcis ferōcis gen. ferōcium ferōcium ferōcium
dat. ferōcī ferōcī ferōcī dat. ferōcibus ferōcibus ferōcibus
acc. ferōcem ferōcem ferōx acc. ferōcēs ferōcēs ferōcia
abl. ferōcī
ferōce
ferōcī
ferōce
ferōcī
ferōce
abl. ferōcibus ferōcibus ferōcibus
voc. ferōx ferōx ferōx voc. ferōcēs ferōcēs ferōcia
positivus singularis positivus pluralis
 cas. masc. fem. neut.  cas. masc. fem. neut.
nom. fēlīx fēlīx fēlīx nom. fēlīcēs fēlīcēs fēlīcia
gen. fēlīcis fēlīcis fēlīcis gen. fēlīcium fēlīcium fēlīcium
dat. fēlīcī fēlīcī fēlīcī dat. fēlīcibus fēlīcibus fēlīcibus
acc. fēlīcem fēlīcem fēlīx acc. fēlīcēs fēlīcēs fēlīcia
abl. fēlīcī
fēlīce
fēlīcī
fēlīce
fēlīcī
fēlīce
abl. fēlīcibus fēlīcibus fēlīcibus
voc. fēlīx fēlīx fēlīx voc. fēlīcēs fēlīcēs fēlīcia

Adiectiva duarum terminationum[+/-]

Istibus duae terminationes in nominativo singulare sunt: alius genibus masculinis femininisque (-is), alius genui neutro (-e).

Casus Masculinum/Feminimum Neutrum
Singularis Pluralis Singularis Pluralis
Nominativus -is -es -e -ia
Vocativus -is -es -e -ia
Accusativus -em -es -e -ia
Genetivus -is -ium -is -ium
Dativus -i -ibus -i -ibus
Ablativus -e/-i -ibus -i -ibus
Exempla[+/-]
positivus singularis positivus pluralis
 cas. masc. fem. neut.  cas. masc. fem. neut.
nom. amābilis amābilis amābile nom. amābilēs amābilēs amābilia
gen. amābilis amābilis amābilis gen. amābilium amābilium amābilium
dat. amābilī amābilī amābilī dat. amābilibus amābilibus amābilibus
acc. amābilem amābilem amābile acc. amābilēs amābilēs amābilia
abl. amābilī amābilī amābilī abl. amābilibus amābilibus amābilibus
voc. amābilis amābilis amābile voc. amābilēs amābilēs amābilia

Adiectiva trium terminationum[+/-]

Tres terminationes omni genui habent in nominativo singulare.

Casus Masculinum Feminimum Neutrum
Singularis Pluralis Singularis Pluralis Singularis Pluralis
Nominativus -er -es -is -es -e -ia
Vocativus -er -es -is -es -e -ia
Accusativus -em -es -em -es -e -ia
Genetivus -is -ium -is -ium -is -ium
Dativus -i -ibus -i -ibus -i -ibus
Ablativus -e/-i -ibus -e/-i -ibus -i -ibus
  • Thema eorundem adiectivorum adquisitum ex forma singulare genetiva sine suffixo -is: acris → acr- (thema adiectivi)
Exempla[+/-]
positivus singularis positivus pluralis
 cas. masc. fem. neut.  cas. masc. fem. neut.
nom. ācer ācris ācre nom. ācrēs ācrēs ācria
gen. ācris ācris ācris gen. ācrium ācrium ācrium
dat. ācrī ācrī ācrī dat. ācribus ācribus ācribus
acc. ācrem ācrem ācre acc. ācrēs ācrēs ācria
abl. ācrī ācrī ācrī abl. ācribus ācribus ācribus
voc. ācer ācris ācre voc. ācrēs ācrēs ācria

Tertia Classis[+/-]

Adiectivis huius classis una terminatio in nominativo singulare est omnibus genibus. Secundum exemplum nominum declinationis tertiae imparisyllabicae declinantur.

Casus Masculinum/Feminimum Neutrum
Singularis Pluralis Singularis Pluralis
Nominativus --- -es --- -a
Vocativus --- -es --- -a
Accusativus -em -es --- -a
Genetivus -is -um -is -um
Dativus -i -ibus -i -ibus
Ablativus -e -ibus -e -ibus
Exempla[+/-]
positivus singularis positivus pluralis
 cas. masc. fem. neut.  cas. masc. fem. neut.
nom. vetus vetus vetus nom. veterēs veterēs vetera
gen. veteris veteris veteris gen. veterum veterum veterum
dat. veterī veterī veterī dat. veteribus veteribus veteribus
acc. veterem veterem vetus acc. veterēs veterēs vetera
abl. vetere vetere vetere abl. veteribus veteribus veteribus
voc. vetus vetus vetus voc. veterēs veterēs vetera