|
|
Linea 676: |
Linea 676: |
|
|} |
|
|} |
|
==Declinatio Adiectivorum== |
|
==Declinatio Adiectivorum== |
|
|
Linguae latinae tres classes adiectivorum sunt, quae cum nomine in genu, numero et casu concordare debent. |
|
|
===Prima Classis=== |
|
|
Adiectiva huius classis ''trium terminorum'' quoque appellata quoniam unum omni genui habent: ''-us'' (masculino), ''-a'' (feminino) et ''-um'' (neutro). Declinantur secundum exemplum nominum [[#Prima Declinatio|primae]] (sola feminina) et [[#Secunda Declinatio|secundae]] (masculina neutraque) declinationum. |
|
|
{| {{prettytable}} align="center" |
|
|
!rowspan="2" style="background:#ccffff;align:center" | '''Casus''' |
|
|
!colspan="2" style="background:#ccffff;align:center" | '''Masculinum''' |
|
|
!colspan="2" style="background:#ccffff;align:center" | '''Feminimum''' |
|
|
!colspan="2" style="background:#ccffff;align:center" | '''Neutrum''' |
|
|
|- |
|
|
| bgcolor="#ccffff" align="center" | '''Singularis''' |
|
|
| bgcolor="#ccffff" align="center" | '''Pluralis''' |
|
|
| bgcolor="#ccffff" align="center" | '''Singularis''' |
|
|
| bgcolor="#ccffff" align="center" | '''Pluralis''' |
|
|
| bgcolor="#ccffff" align="center" | '''Singularis''' |
|
|
| bgcolor="#ccffff" align="center" | '''Pluralis''' |
|
|
|- |
|
|
|'''Nominativus''' || ''-us/-r'' || ''-i'' || ''-a'' || ''-ae'' || ''-um'' || ''-a'' |
|
|
|- |
|
|
|'''Vocativus''' || ''-e/-r'' || ''-i'' || ''-a'' || ''-ae'' || ''-um'' || ''-a'' |
|
|
|- |
|
|
|'''Accusativus''' || ''-um'' || ''-os'' || ''-am'' || ''-as'' || ''-um'' || ''-a'' |
|
|
|- |
|
|
|'''Genetivus''' || ''-i'' || ''-orum'' || ''-ae'' || ''-arum'' || ''-i'' || ''-orum'' |
|
|
|- |
|
|
|'''Dativus''' || ''-o'' || ''-is'' || ''-ae'' || ''-is'' || ''-o'' || ''-is'' |
|
|
|- |
|
|
|'''Ablativus''' || ''-o'' || ''-is'' || ''-a'' || ''-is'' || ''-o'' || ''-is'' |
|
|
|} |
|
|
====Exempla==== |
|
|
{| border="0" align="center" |
|
|
| |
|
|
{| valign="top" id="toc" |
|
|
|- bgcolor=lightgrey |
|
|
! sg. !! ''m'' !! ''f'' !! ''n'' !! !! pl. !! ''m'' !! ''f'' !! ''n'' |
|
|
|- |
|
|
!bgcolor=lightgrey| nom. |
|
|
| [[bonus]] || [[bona]] || [[bonum]] |
|
|
| |
|
|
!bgcolor=lightgrey| nom. |
|
|
| boni || bonae || bona |
|
|
|- |
|
|
!bgcolor=lightgrey| voc. |
|
|
| bone || bona || bonum |
|
|
| |
|
|
!bgcolor=lightgrey| voc. |
|
|
| boni || bonae || bona |
|
|
|- |
|
|
!bgcolor=lightgrey| acc. |
|
|
| bonum || bonam || bonum |
|
|
| |
|
|
!bgcolor=lightgrey| acc. |
|
|
| bonos || bonas || bona |
|
|
|- |
|
|
!bgcolor=lightgrey| gen. |
|
|
| boni || bonae || boni |
|
|
| |
|
|
!bgcolor=lightgrey| gen. |
|
|
| bonorum || bonarum || bonorum |
|
|
|- |
|
|
!bgcolor=lightgrey| dat. |
|
|
| bono || bonae || bono |
|
|
| |
|
|
!bgcolor=lightgrey| dat. |
|
|
| bonis || bonis || bonis |
|
|
|- |
|
|
!bgcolor=lightgrey| abl. |
|
|
| bono || bona || bono |
|
|
| |
|
|
!bgcolor=lightgrey| abl. |
|
|
| bonis || bonis || bonis |
|
|
|} |
|
|
|} |
|
|
{| border="0" align="center" |
|
|
| |
|
|
{| valign="top" id="toc" |
|
|
|- bgcolor=lightgrey |
|
|
! sg. !! ''m'' !! ''f'' !! ''n'' !! !! pl. !! ''m'' !! ''f'' !! ''n'' |
|
|
|- |
|
|
!bgcolor=lightgrey| nom. |
|
|
| [[pulcher]] || [[pulchra]] || [[pulchrum]] |
|
|
| |
|
|
!bgcolor=lightgrey| nom. |
|
|
| pulchri || pulchrae || pulchra |
|
|
|- |
|
|
!bgcolor=lightgrey| voc. |
|
|
| pulcher || pulchra || pulchrum |
|
|
| |
|
|
!bgcolor=lightgrey| voc. |
|
|
| pulchri || pulchrae || pulchra |
|
|
|- |
|
|
!bgcolor=lightgrey| acc. |
|
|
| pulchrum || pulchram || pulchrum |
|
|
| |
|
|
!bgcolor=lightgrey| acc. |
|
|
| pulchros || pulchras || pulchra |
|
|
|- |
|
|
!bgcolor=lightgrey| gen. |
|
|
| pulchri || pulchrae || pulchri |
|
|
| |
|
|
!bgcolor=lightgrey| gen. |
|
|
| pulchrorum || pulchrarum || pulchrorum |
|
|
|- |
|
|
!bgcolor=lightgrey| dat. |
|
|
| pulchro || pulchrae || pulchro |
|
|
| |
|
|
!bgcolor=lightgrey| dat. |
|
|
| pulchris || pulchris || pulchris |
|
|
|- |
|
|
!bgcolor=lightgrey| abl. |
|
|
| pulchro || pulchra || pulchro |
|
|
| |
|
|
!bgcolor=lightgrey| abl. |
|
|
| puchris || pulchris || pulchris |
|
|
|} |
|
|
|} |
|
|
===Secunda Classis=== |
|
|
===Tertia Classis=== |
|
|
|
|
==Declinatio Pronominum== |
|
==Declinatio Pronominum== |
|
[[Categoria: Grammatica Latina]] |
|
[[Categoria: Grammatica Latina]] |
Declinatio Nominum
Linaguae Latinae quinque declinationes nominum sunt.
Prima Declinatio
Plerorum nominum genus huius declinationis femininum, praeter illa quae nomina viris aut implicata in laboribus propriis virum in aetatibus antiquis. Nomina e Graece item sunt in hac declinatione.
Nomina Latina
Casus
|
Singularis
|
Pluralis
|
Nominativus |
-a |
-ae
|
Vocativus |
-a |
-ae
|
Accusativus |
-am |
-as
|
Genetivus |
-ae |
-arum
|
Dativus |
-ae |
-is
|
Ablativus |
-a |
-is
|
Nomina Graeca
Casus
|
Finientes in -e
|
Finientes in -es
|
Finientes in -as
|
Singularis
|
Pluralis
|
Singularis
|
Pluralis
|
Singularis
|
Pluralis
|
Nominativus |
-e |
-ae |
-es |
-ae |
-as |
-ae
|
Vocativus |
-e |
-ae |
-e/-a |
-ae |
-a |
-ae
|
Accusativus |
-en |
-as |
-en/-am |
-as |
-an/-am |
-as
|
Genetivus |
-es |
-arum |
-ae |
-arum |
-ae |
-arum
|
Dativus |
-ae |
-is |
-ae |
-is |
-ae |
-arum
|
Ablativus |
-e |
-is |
-a |
-is |
-a |
-arum
|
- Nonnulla nomina feminina in dativo ac ablativo suffixum -abus utuntur ad differendum e formis suis masculinis: Pater a filiis (masculinum) et filiabus (femininum) amatur.
- Suffixum genetivi pluralis -arum ab -um nonnunquam commutatum est: puellarum → puellum
- Antiquum suffixum genetivi singularis est -as; enuntiationis quam pater/mater familias ideo sunt.
- In poësi, suffixum -ae in -ai devenire potest: aquae → aquai
Exempla
|
sing. |
plur.
|
nom.
|
rosa |
rosae
|
voc.
|
rosa |
rosae
|
acc.
|
rosam |
rosas
|
gen.
|
rosae |
rosarum
|
dat.
|
rosae |
rosis
|
abl.
|
rosa |
rosis
|
|
|
sing. |
plur.
|
nom.
|
nauta |
nautae
|
voc.
|
nauta |
nautae
|
acc.
|
nautam |
nautas
|
gen.
|
nautae |
nautarum
|
dat.
|
nautae |
nautis
|
abl.
|
nauta |
nautis
|
|
|
sing. |
plur.
|
nom.
|
nymphe |
nymphae
|
voc.
|
nymphe |
nymphae
|
acc.
|
nymphen |
nymphas
|
gen.
|
nymphes |
nympharum
|
dat.
|
nymphae |
nymphis
|
abl.
|
nymphe |
nymphis
|
|
|
sing. |
plur.
|
nom.
|
cometes |
cometae
|
voc.
|
comete/cometa |
cometae
|
acc.
|
cometen/cometam |
cometas
|
gen.
|
cometae |
cometarum
|
dat.
|
cometae |
cometis
|
abl.
|
cometa |
cometis
|
|
|
sing. |
plur.
|
nom.
|
xiphias |
xiphiae
|
voc.
|
xiphia |
xiphiae
|
acc.
|
xiphian/xiphiam |
xiphias
|
gen.
|
xiphiae |
xiphiarum
|
dat.
|
xiphiae |
xiphiis
|
abl.
|
xiphia |
xiphiis
|
|
Secunda Declinatio
Omnia nomina huis declinationis masculina (-us) aut neutra (-um), praeter illa quae sunt nomina arborum, gemmarum aut urbium.
Casus
|
Masculinum
|
Neutrum
|
Singularis
|
Pluralis
|
Singularis
|
Pluralis
|
Nominativus |
-us/-r |
-i |
-um |
-a
|
Vocativus |
-us/-r |
-i |
-um |
-a
|
Accusativus |
-um |
-os |
-um |
-a
|
Genetivus |
-i |
-orum |
-i |
-orum
|
Dativus |
-o |
-is |
-o |
-is
|
Ablativus |
-o |
-is |
-o |
-is
|
- Haec declinatio quoque includit nomina (masculina, feminina aut neutra) e graece.
- Tria nomina neutra in -us finientia sunt, cuiae formae plurales non sunt confirmatae: virus, pelagus et vulgus.
- Duae varitates casus vocativi sunt:
- Nonnullis nominibus vocativus in -us est: deus, chorus et agnus.
- Nominibus finientibus in -ius nominativo, vocativus in -i est: filius, genius, et caetera.
Exempla
|
sing. |
plur.
|
nom.
|
murus |
muri
|
voc.
|
mure |
muri
|
acc.
|
murum |
muros
|
gen.
|
muri |
murorum
|
dat.
|
muro |
muris
|
abl.
|
muro |
muris
|
|
|
sing. |
plur.
|
nom.
|
puer |
pueri
|
voc.
|
puer |
pueri
|
acc.
|
puerum |
pueros
|
gen.
|
pueri |
puerorum
|
dat.
|
puero |
pueris
|
abl.
|
puero |
pueris
|
|
|
sing. |
plur.
|
nom.
|
magister |
magistri
|
voc.
|
magister |
magistri
|
acc.
|
magitrum |
magistros
|
gen.
|
magistri |
magistrorum
|
dat.
|
magistro |
magistris
|
abl.
|
magistro |
magistris
|
|
|
sing. |
plur.
|
nom.
|
templum |
templa
|
voc.
|
templum |
templa
|
acc.
|
templum |
templa
|
gen.
|
templi |
templorum
|
dat.
|
templo |
templis
|
abl.
|
templo |
templis
|
|
|
sing. |
plur.
|
nom.
|
atomus/atomos |
atomi
|
voc.
|
atome |
atomi
|
acc.
|
atomum/atomon |
atomos
|
gen.
|
atomi |
atomorum
|
dat.
|
atomo |
atomis
|
abl.
|
atomo |
atomis
|
|
Tertia Declinatio
Casus
|
Declinatio Imparisyllabica
|
Declinatio Parisyllabica
|
Masculinum/Feminimum
|
Neutrum
|
Masculinum/Feminimum
|
Neutrum
|
Singularis
|
Pluralis
|
Singularis
|
Pluralis
|
Singularis
|
Pluralis
|
Singularis
|
Pluralis
|
Nominativus |
--- |
-es |
--- |
-a |
--- |
-es |
--- |
-ia
|
Vocativus |
--- |
-es |
--- |
-a |
--- |
-es |
--- |
-ia
|
Accusativus |
-em |
-es |
--- |
-a |
-em |
-es |
--- |
-ia
|
Genetivus |
-is |
-um |
-is |
-um |
-is |
-ium |
-is |
-ium
|
Dativus |
-i |
-ibus |
-i |
-ibus |
-i |
-ibus |
-i |
-ibus
|
Ablativus |
-e |
-ibus |
-e |
-ibus |
-e |
-ibus |
-i |
-ibus
|
- Nonnullis imparisyllabis genetivus pluralis in -ium est: lis, litis; dos, dotis; mus,muris; etc.
- Nonnullis accusativus singularis in -im et ablativus singularis in -i sunt: turris,-is; puppis,-is; sitis,-is; vis,-is; tussis,-is; securis,-is; febris,-is.
- Animal, -is; calcar,-is et allia nomina neutra quae in -al/-ar finiunt quam parisyllaba habentur.
Exempla
|
sing. |
plur.
|
nom.
|
mare |
maria
|
voc.
|
mare |
maria
|
acc.
|
mare |
maria
|
gen.
|
maris |
marium
|
dat.
|
mari |
maribus
|
abl.
|
mari |
maribus
|
|
|
sing. |
plur.
|
nom.
|
avis |
aves
|
voc.
|
avis |
aves
|
acc.
|
avem/avim |
aves/avis
|
gen.
|
avis |
avium
|
dat.
|
avi |
avibus
|
abl.
|
ave/avi |
avibus
|
|
|
sing. |
plur.
|
nom.
|
canalis |
canales
|
voc.
|
canalis |
canales
|
acc.
|
canalem/canalim |
canales
|
gen.
|
canalis |
canalium
|
dat.
|
canali |
canalibus
|
abl.
|
canale/canali |
canalibus
|
|
|
sing. |
plur.
|
nom.
|
flos |
flores
|
voc.
|
flos |
flores
|
acc.
|
florem |
flores
|
gen.
|
floris |
florum
|
dat.
|
flori |
floribus
|
abl.
|
flore |
floribus
|
|
|
|
sing. |
plur.
|
nom.
|
systema |
systemata
|
voc.
|
systema |
systemata
|
acc.
|
systema |
systemata
|
gen.
|
systematis |
systematum
|
dat.
|
systemati |
systematibus
|
abl.
|
systemate |
systematibus
|
|
|
sing. |
plur.
|
nom.
|
homo |
homines
|
voc.
|
homo |
homines
|
acc.
|
hominem |
homines
|
gen.
|
hominis |
hominum
|
dat.
|
homini |
hominibus
|
abl.
|
homine |
hominibus
|
|
Quarta Declinatio
Casus
|
Masculinum/Feminimum
|
Neutrum
|
Singularis
|
Pluralis
|
Singularis
|
Pluralis
|
Nominativus |
-us |
-us |
-u |
-ua
|
Vocativus |
-us |
-us |
-u |
-ua
|
Accusativus |
-um |
-us |
-u |
-ua
|
Genetivus |
-us |
-uum |
-us |
-uum
|
Dativus |
-ui |
-ibus |
-u |
-ibus
|
Ablativus |
-u |
-ibus |
-u |
-ibus
|
- Nonnulla nomina litteram u in dativo ablativoque pluralibus conservant, saepe ad differendum e nomina tertiae declinationis:
- artubus; e nomine artus,-us/artibus; e nomine ars, artis
- arcubus; e nomine arcus,-us/arcibus; e nomine arx, arcis
- partubus; e nomine partus,-us/partibus; e nomine pars, partis
Exempla
|
sing. |
plur.
|
nom.
|
cornu |
cornua
|
voc.
|
cornu |
cornua
|
acc.
|
cornu |
cornua
|
gen.
|
cornus |
cornuum
|
dat.
|
cornui |
cornibus
|
abl.
|
cornu |
cornibus
|
|
|
sing. |
plur.
|
nom.
|
manus |
manus
|
voc.
|
manus |
manus
|
acc.
|
manum |
manus
|
gen.
|
manus |
manuum
|
dat.
|
manui |
manibus
|
abl.
|
manu |
manibus
|
|
|
sing. |
plur.
|
nom.
|
ducatus |
ducatus
|
voc.
|
ducatus |
ducatus
|
acc.
|
ducatum |
ducatus
|
gen.
|
ducatus |
ducatuum
|
dat.
|
ducatui |
ducatibus
|
abl.
|
ducatu |
ducatibus
|
|
Quinta Declinatio
Omnia sunt feminina, praeter nomen dies quod utrum masculinum femininumque sed cum significatione dissimile.
Casus
|
Singularis
|
Pluralis
|
Nominativus |
-es |
-es
|
Vocativus |
-es |
-es
|
Accusativus |
-em |
-es
|
Genetivus |
-ei |
-erum
|
Dativus |
-ei |
-ebus
|
Ablativus |
-e |
-ebus
|
- Solis nominibus res et dies declinatio completa est quoniam plera nomina huis declinationis abstracta sunt et igitur ea solo singulare inveniuntur.
Exempla
|
|
sing. |
plur.
|
nom.
|
dies |
dies
|
voc.
|
dies |
dies
|
acc.
|
diem |
dies
|
gen.
|
diei |
dierum
|
dat.
|
diei |
diebus
|
abl.
|
die |
diebus
|
|
|
sing. |
plur.
|
nom.
|
res |
res
|
voc.
|
res |
res
|
acc.
|
rem |
res
|
gen.
|
rei |
rerum
|
dat.
|
rei |
rebus
|
abl.
|
re |
rebus
|
|
Declinatio Adiectivorum
Linguae latinae tres classes adiectivorum sunt, quae cum nomine in genu, numero et casu concordare debent.
Prima Classis
Adiectiva huius classis trium terminorum quoque appellata quoniam unum omni genui habent: -us (masculino), -a (feminino) et -um (neutro). Declinantur secundum exemplum nominum primae (sola feminina) et secundae (masculina neutraque) declinationum.
Casus
|
Masculinum
|
Feminimum
|
Neutrum
|
Singularis
|
Pluralis
|
Singularis
|
Pluralis
|
Singularis
|
Pluralis
|
Nominativus |
-us/-r |
-i |
-a |
-ae |
-um |
-a
|
Vocativus |
-e/-r |
-i |
-a |
-ae |
-um |
-a
|
Accusativus |
-um |
-os |
-am |
-as |
-um |
-a
|
Genetivus |
-i |
-orum |
-ae |
-arum |
-i |
-orum
|
Dativus |
-o |
-is |
-ae |
-is |
-o |
-is
|
Ablativus |
-o |
-is |
-a |
-is |
-o |
-is
|
Exempla
sg. |
m |
f |
n |
|
pl. |
m |
f |
n
|
nom.
|
bonus |
bona |
bonum
|
|
nom.
|
boni |
bonae |
bona
|
voc.
|
bone |
bona |
bonum
|
|
voc.
|
boni |
bonae |
bona
|
acc.
|
bonum |
bonam |
bonum
|
|
acc.
|
bonos |
bonas |
bona
|
gen.
|
boni |
bonae |
boni
|
|
gen.
|
bonorum |
bonarum |
bonorum
|
dat.
|
bono |
bonae |
bono
|
|
dat.
|
bonis |
bonis |
bonis
|
abl.
|
bono |
bona |
bono
|
|
abl.
|
bonis |
bonis |
bonis
|
|
sg. |
m |
f |
n |
|
pl. |
m |
f |
n
|
nom.
|
pulcher |
pulchra |
pulchrum
|
|
nom.
|
pulchri |
pulchrae |
pulchra
|
voc.
|
pulcher |
pulchra |
pulchrum
|
|
voc.
|
pulchri |
pulchrae |
pulchra
|
acc.
|
pulchrum |
pulchram |
pulchrum
|
|
acc.
|
pulchros |
pulchras |
pulchra
|
gen.
|
pulchri |
pulchrae |
pulchri
|
|
gen.
|
pulchrorum |
pulchrarum |
pulchrorum
|
dat.
|
pulchro |
pulchrae |
pulchro
|
|
dat.
|
pulchris |
pulchris |
pulchris
|
abl.
|
pulchro |
pulchra |
pulchro
|
|
abl.
|
puchris |
pulchris |
pulchris
|
|
Secunda Classis
Tertia Classis
Declinatio Pronominum