formica

Latine

Formica cum folio.

Appellatio pronuntiatusque

API: /forˈmiːka/

(classice)

Syllabificatio phonetica: for·mī·ca — morphologica: formic-a

Notatio

A *morm-, a lingua prisca Indoeuropaea *morvi-. Confer Graece μύρμηξ (myrmēx).

Nomen substantivum

fŏrmīc|a, -ae fem.

1. √ Insectum sociale familia Formicidae.

Usus

• formicis sex pedes sunt

—Anglice: ants have six legs

Declinatio

f.	sing.	plur.
nom.	formīca	formīcae	I
gen.	formīcae	formīcārum	II
dat.	formīcae	formīcīs	III
acc.	formīcam	formīcās	IV
abl.	formīcā	formīcīs	VI
voc.	formīca	formīcae	V

Dictiones collatae

• formīcātiō

Collocationes

• cumulus formīcārum

Dictiones derivatae

• formīcābilis
• formīcīnus
• formīcō, formīcāre
• formīcōsus
• formīcula

Translationes

Insectum sociale	dilatare ▼

Insectum sociale	collabi ▲

Anglice: ant (en) Arabice: نَمْل‎‎ (ar) ‎(naml), نَمْلَة‎‎ (ar) f ‎(namla) Batave: mier (nl) f Bohemice: mravenec (cs) Bosnice: mrav (bs) m Bulgarice: мравка (bg) f ‎(mravka) Catalane: formiga (ca) f Croate: mrav (hr) m Dacoromane: furnică (ro) f Danice: myre (da) Esperantice: formiko (eo) Finnice: muurahainen (fi) Francogallice: fourmi (fr) f Frisice: miammel (fy) Gallaice: formiga (gl) f Germanice: Ameise (de) f Graeca Antiqua: μύρμηξ (grc) m ‎(mýrmēx) Hebraice: נמלה‎‎ (he) ‎(nemalah) Hispanice: hormiga (es) f Hungarice: hangya (hu) Iaponice: 蟻 (ja) ‎(ari) Islandice: maur (is) m Illyrice: milingonë (sq) f Indonesie: semut (id) Italice: formica (it) f Iudaeogermanice: מוראַשקע‎‎ (yi) ‎(murashke) Lusitane: formiga (pt) f Neograece: μυρμήγκι (el) ‎(myrmígki) Norvegice: maur (no) Polonice: mrówka (pl) f Ruthenice: муравей (ru) m ‎(muravej) Service: мрав (sh) m ‎(mrav) Suecice: myra (sv) Turcice: karınca (tr)

Discretiva

formica dictio est in variis linguis:

• Finnice: formica
• Italice: formica

Dictiones similes

• Anglice: Formica
• Catalane: formiga
• Esperantice: formiko
• Lusitane: formiga
• Venete: formiga

Formae affines

Latine

formīcā

Proprietates grammaticales

Forma	Persona	Tempus	Vox	Modus	Verbum
formīcā	secunda singularis	praesens	activa	imperativus	formīcō (formīcāre)

Forma	Modus flexurae	originis
formīcā	casus ablativus singularis	substantivi formīca

Appellatio pronuntiatusque

API: /forˈmiːkaː/

(classice)

Syllabificatio phonetica: for·mī·cā — morphologica: formic-a

Loci

M. Tullius Cicero -106…-43

P. Ovidius Naso -42…+18

Phaedrus ca. -10…+60

C. Plinius Secundus 23-79

Marcus Valerius Martialis 40-103

Decimus Iunius Iuvenalis ca. 60-130

Isidorus Hispalensis 560-636

Hildegardis Bingensis 1098-1179

antiq.

class.

class.

I

I

I

II

III

IV

V

VI

VII

VIII

IX

X

XI

XII

XIII

XIV

XV

XVI

XVII

XVIII

XIX

XX

XXI

Latinitas Romana

class.  (45 a.C.n. / 709 a.u.)

• ‘Nihil est mundo melius in rerum natura.’ Ne in terris quidem urbe nostra: num igitur idcirco in urbe esse rationem cogitationem mentem putas, aut, quoniam non sit, num idcirco existimas formicam anteponendam esse huic pulcherrumae urbi, quod in urbe sensus sit nullus, in formica non modo sensus sed etiam mens ratio memoria? Videre oportet, Balbe, quid tibi concedatur, non te ipsum quod velis sumere. —De natura deorum Ciceronis

class.  (post 1 a.C.n.)

• hunc Venus e templis, quae sunt confinia, ridet:

qui modo patronus, nunc cupit esse cliens.

sed tu praecipue curvis venare theatris:

haec loca sunt voto fertiliora tuo.

illic invenies quod ames, quod ludere possis,

quodque semel tangas, quodque tenere velis.

ut redit itque frequens longum formica per agmen,

granifero solitum cum vehit ore cibum,

aut ut apes saltusque suos et olentia nactae

pascua per flores et thyma summa volant,

sic ruit ad celebres cultissima femina ludos:

copia iudicium saepe morata meum est. —Ars amatoria Ovidii Nasonis

saec. I.  (ca. 45 p.C.n.)

• Nihil agere quod non prosit fabella indicat.

Formica et musca contendebant acriter,

Quae pluris esset. Musca sic coepit prior:

«Conferre nostris tu potes te laudibus?

Ubi immolatur, exta praegusto deum;

Moror inter aras, templa perlustro omnia.

In capite regis sedeo cum visum est mihi,

Et matronarum casta delibo oscula.

Laboro nihil atque optimis rebus fruor.

Quid horum simile tibi contingit, rustica?» —Fabulae Phaedri

saec. I.  (ca. 78 p.C.n.)

• praeterea tam facile intellegi, ut formica, minimum animal, interlunio quiescat, plenilunio operetur etiam noctibus; avem parram oriente sirio ipso die non apparere et donec occidat, e diverso chlorionem prodire ipso die solstitii; neutrum vero lunae statum noxium esse, ne noctibus quidem nisi serenis et omni aura quiescente, quoniam neque in nube neque in flatu cadunt rores, sic quoque non sine remedio. —Naturalis historia Plinii

saec. I.  (ca. 85-102 p.C.n.)

• Donasti, Lupe, rus sub urbe nobis;

Sed rus est mihi maius in fenestra.

Rus hoc dicere, rus potes vocare?

In quo ruta facit nemus Dianae,

Argutae tegit ala quod cicadae,

Quod formica die comedit uno,

Clusae cui folium rosae corona est;

In quo non magis invenitur herba,

Quam Cosmi folium piperve crudum;

In quo nec cucumis iacere rectus

Nec serpens habitare tota possit. —Epigrammata M. Valerii Martialis

Latinitas postclassica

saec. II.  (ca. 100/128 p.C.n.)

• multis res angusta domi, sed nulla pudorem

paupertatis habet nec se metitur ad illum

quem dedit haec posuitque modum. tamen utile quid sit

prospiciunt aliquando viri, frigusque famemque

formica tandem quidam expavere magistra:

prodiga non sentit pereuntem femina censum.

ac velut exhausta recidivus pullulet arca

nummus et e pleno tollatur semper acervo,

non umquam reputant quanti sibi gaudia constent. —Saturae D. Iuni Iuvenalis

Latinitas mediaevalis

saec. VII.

• Formicoleon ob hoc vocatus, quia est vel formicarum leo vel certe formica pariter et leo. Est enim animal parvum formicis satis infestum, quod se in pulvere abscondit, et formicas frumenta gestantes interficit. Proinde autem leo et formica vocatur, quia aliis animalibus ut formica est, formicis autem ut leo est. —Etymologiarum libri XX Isidori Hispalensis

saec. XII.

• Formica calida est et de humore illo crescit qui aromata educit, et etiam velut volatilia ova in natura sua producit. Homo autem, qui in capite suo et in pectore ac in stomacho multum flecma habet, cumulum, id est huffen formicarum, scilicet cum ipsis formicis, accipiat et in aqua coquat, et aquam illam super ignitum lapidem fundat, damph illum naribus et ore in se decies aut quinquies trahat, et flecma in eo minuetur. —Subtilitates diversarum naturarum creaturum Hildegardis