Jump to content

carmen

E Victionario
Solum carmen Latine
ab hac subpagina tractatur.
Vide etiam s.v.
Carmen.

Appellatio pronuntiatusque

[+/-]
API: /ˈkar.men/(classice)
Syllabificatio phonetica: o·pus — morphologica: opus

Notatio

[+/-]
← Latinecanō (canere)

Nomen substantivum

[+/-]

carm|en, -ĭnis neut. [1][2][3][4][5]

  1. (Propriē) cantus, vel quidquid certis modis ac numeris recitatur, pronunciatur, effertur. Carmen enim est antiquissima Latinorum vox, qua quodcumque a poetis oestro incitatis expromebatur, sive illud maxima, sive minima mole constaret, significabatur.[1]
  2. (Generatim) cantus:
    1. cantus de hominibus
    2. cantus de avis
    3. sonus, qui musicis instrumentis editur
    4. aliarum rerum sonus
  3. Ipsa oratio numeris seu pedibus vincta et canendo apta.
  4. Opus musicum, quod cantatur.

Declinatio

[+/-]
n. sing. plur.
nom. carmen carmina I
gen. carminis carminum II
dat. carminī carminibus III
acc. carmen carmina IV
abl. carmine carminibus VI
voc. carmen carmina V

Dictiones collatae

[+/-]

Dictiones derivatae

[+/-]

Translationes

[+/-]
Opus musicumdilatare ▼
Opus musicumcollabi ▲

Loci

[+/-]
Petronius Arbiter
ca. 14-66
C. Plinius Secundus
23-79
C. Suetonius Tranquillus
ca. 70-150
Apuleius
ca. 125-170
antiq. class. II IIII III IV V VI VII VIII IX X XI XII XIII XIV XV XVI XVII XVIII XIX XX XXI

Latinitas Romana

saec. I.

  • Supprimere ego querelam iubeo, ne quis consilia deprehenderet, relictoque Eumolpo — nam in balneo carmen recitabat — per tenebrosum et sordidum egressum extraho Gitona raptimque in hospitium meum pervolo. Praeclusis deinde foribus invado pectus amplexibus, et perfusum os lacrumis vultu meo contero. Diu vocem neuter invenit; nam puer etiam singultibus crebris amabile pectus quassaverat. —Satyricon T. Petronii Arbitri [6][7]

saec. I.  (ca. 78 p.C.n.)

  • Oculorum acies vel maxime fidem excedentia invenit exempla. in nuce inclusam Iliadem Homeri carmen in membrana scriptum tradit Cicero. idem fuisse qui pervideret CXXXV passuum. huic et nomen M. Varro reddit: Strabonem vocatum; solitum autem Punico bello a Lilybaeo Siciliae promunturio, exeunte classe e Carthaginis portu, etiam numerum navium dicere. —Naturalis historia Plinii [8][7]

Latinitas postclassica

saec. II.

  • Artes liberales utriusque generis studiosissime coluit. in oratione Latina secutus est Corvinum Messalam, quem senem adulescens observarat. sed adfectatione et morositate nimia obscurabat stilum, ut aliquanto ex tempore quam a cura praestantior haberetur. composuit et carmen lyricum, cuius est titulus conquestio de morte L. Caesaris.De vita Caesarum C. Suetoni Tranquilli [9][7]

saec. II.  (ca. 170 p.C.n.)

  • Symphoniae dehinc suaves, fistulae tibiaeque modulis dulcissimis personabant. Eas amoenus lectissimae iuventutis veste nivea et cataclista praenitens sequebatur chorus, carmen venustum iterantes, quod Camenarum favore sollers poeta modulatus edixerat, quod argumentum referebat interim maiorum antecantamenta votorum. —Metamorphoseon libri XI Apulei [10][7]

Fontes

  1. 1.0 1.1 1.2 Aegidius [Egidio] Forcellini, Lexicon Totius Latinitatis (Editio Quarta: Bononiae, Patavii) Tom. I, p. 538 — “CARMEN, ĭnis, n. 3.”
  2. 2.0 2.1 Freund, Wilhelm (1806-1894). Grand dictionnaire de la langue latine … (Editio Prima: Paris, 1883-1929) Tom. II, p. 830 — “carmen, ĭnis, n.”
  3. 3.0 3.1 Karl Ernst Georges, Ausführliches lateinisch-deutsches Handwörterbuch (Hannover 1913/1918) — 1. carmen, minis, n. (aus *canmen v. cano) (tom. 1, p. 1002)
  4. 4.0 4.1 Langenscheidt, Online-Wörterbuch (Lexicon Latinum et Germanicum)carmen
  5. 5.0 5.1 Olivetti, Dizionario Latino (Lexicon Latinum et Italicum)CARMEN100
  6. 6.0 6.1 T. Petronius Arbiter, Satyricon - quae supersunt (apud Guilielmum Vande Water, Trajecti ad Rhenum MDCCIX). Cap. XCI. — carmen
  7. 7.0 7.1 7.2 7.3 7.4 Vicicitatio: carmen.
  8. 8.0 8.1 Gaius Plinius Secundus, Naturalis historiae libri XXXVII. (Teubner, Lipsiae 1892-1909). Bibliotheca Augustana: Liber septimus, cap. 21, [85] — carmen
  9. 9.0 9.1 Gaius Suetonius Tranquillus - De vita Caesarum libri VIII. (Bibliotheca Augustana): Liber tertius. Tiberius. LXX. [2] — carmen
  10. 10.0 10.1 Apuleius - Metamorphoseon libri XI. (Bibliotheca Augustana): Liber XI. Capitulum IX. Versus 5 — carmen