duplum

E Victionario
Solum duplum Latine
ab hac subpagina tractatur.
Vide etiam s.v. Duplum.

Latine[+/-]

Appellatio pronuntiatusque[+/-]

API: /ˈduplum/(classice)
Syllabificatio phonetica: du·plum — morphologica: dupl-um

Notatio[+/-]

← Latine: duplus

Nomen substantivum[+/-]

dupl|um, -ī neut. [1][2][3][4][5]

  1. Res duplicata

Declinatio[+/-]

n. sing. plur.
nom. duplum dupla I
gen. duplī duplōrum II
dat. duplō duplīs III
acc. duplum dupla IV
abl. duplō duplīs VI
voc. duplum dupla V

Dictiones collatae[+/-]

Synonyma

  1. dupliō

Antonyma · contraria

  1. simplum

Translationes[+/-]

Res duplicatadilatare ▼
Res duplicatacollabi ▲

Discretiva

duplum dictio est in variis linguis:

Dictiones similes[+/-]

Formae affines[+/-]

Latine[+/-]

Proprietates grammaticales[+/-]

Forma Modus flexurae originis
duplum casus accusativus singularis · genus masculinum adiectivi duplus
duplum casus nominativus singularis · genus neutrum adiectivi duplus
duplum casus accusativus singularis · genus neutrum adiectivi duplus
duplum casus vocativus singularis · genus neutrum adiectivi duplus
duplum casus accusativus singularis substantivi duplum
duplum casus vocativus singularis substantivi duplum

Appellatio pronuntiatusque[+/-]

API: /ˈdu.plum/(classice)
Syllabificatio phonetica: du·plum — morphologica: dupl-um

Loci[+/-]

M. Tullius Cicero
-106…-43		C. Plinius Secundus
23-79		M. Fabius Quintilianus
ca. 35-100		P. Cornelius Tacitus
55-117		C. Suetonius Tranquillus
ca. 70-150		Apuleius
ca. 125-170		Anicius Manlius Torquatus Severinus Boetius
ca. 480-525		Isidorus Hispalensis
560-636		Iordanus Brunus Nolanus
1548-1600		Ulco Cats Bussemaker
1810–1865
class.IIIIIIIIVIVIIXVIXIX

Latinitas Romana

class. (44 a.C.n.)

  • Nam alia quoque sunt contrariorum genera, velut ea quae cum aliquo conferuntur, ut duplum simplum, multa pauca, longum breve, maius minus. Sunt etiam illa valde contraria quae appellantur negantia; —Topica Ciceronis [6][7]

saec. I. (ca. 78 p.C.n.) Intervalla quoque siderum a terra multi indagare temptarunt, et solem abesse a luna undeviginti partes quantam lunam ipsam a terra prodiderunt. Pythagoras vero, vir sagacis animi, a terra ad lunam CXXVI stadiorum esse collegit, ad solem ab ea duplum, inde ad duodecim signa triplicatum, in qua sententia et Gallus Sulpicius fuit noster. —Naturalis historia Plinii [8][7] saec. I. (ca. 90-96 p.C.n.)

  • Illa quoque quae ex numero ducitur pendet ex iure: «an Thrasybulo triginta praemia debeantur» et «cum duo fures pecuniam abstulerint, separatim quadruplum quisque an duplum debeat». Sed hic quoque factum aestimatur; et tamen ius ipsum pendet ex qualitate. —Institutio oratoria Quintiliani [9][7]

Latinitas postclassica

saec. II. (ca. 116 p.C.n.)

  • copiam vendendi secuta vilitate, quanto quis obaeratior, aegrius distrahebant, multique fortunis provolvebantur; eversio rei familiaris dignitatem ac famam praeceps dabat, donec tulit opem Caesar disposito per mensas milies sestertio factaque mutuandi copia sine usuris per triennium, si debitor populo in duplum praediis cavisset. —Annales P. Cornelii Taciti [10][7]

saec. II.

  • Liberalitatem omnibus ordinibus per occasiones frequenter exhibuit. nam et invecta urbi Alexandrino triumpho regia gaza tantam copiam nummariae rei effecit, ut faenore deminuto plurimum agrorum pretiis accesserit, et postea, quotiens ex damnatorum bonis pecunia superflueret, usum eius gratuitum iis, qui cavere in duplum possent, ad certum tempus indulsit. —De vita Caesarum C. Suetoni Tranquilli [11][7]

saec. II. (ca. 158 p.C.n.)

  • Quid multis? Vt cum quadruplatore agam, bis duplum quinquennium faciam, viginti annos semel detraham. Iube, Maxime, consules computari. Nisi fallor, invenies nunc Pudentillae haud multo amplius quadragensimum annum aetatis ire. —Apologia sive Pro se de magia liber Apulei [12][7]

saec. VI.

  • In his autem comparationibus gravitatis atque acuminis has consonantias necesse est inveniri, quae sibi commensuratae sint, id est quae notam possunt communem habere mensuram, ut in multiplicibus duplum, quod est, illa pars metitur, quae inter duos est terminos differentia, ut inter duos et quatuor binarius utrosque metitur, inter duos atque sex quae tripla est, binarius utrosque metiatur, inter novem atque octo eadem unitas est, quae utrosque metiatur. —De institutione musica Boetii [13][7]

Latinitas mediaevalis

saec. VII.

  • Caeduntur vero pedum membra vel per aequalitatem vel per duplum vel per sescuplum vel per triplum vel per epitritum. —Etymologiarum libri XX Isidori Hispalensis [14][7]

Latinitas nova

saec. XVI.

  • Quartus quod medietas virtutis mobilis medietatem per idem spacium aequali tempore movebit. Quintus quod non necesse est eamdem virtutem movere duplum mobile per idem spacium in duplo tempore, vel in aequali tempore spacii medietatem. —Figuratio Aristotelici Physici auditus Iordani Bruni [15][7]

saec. XIX.

  • Causae igitur tales ac tot sunt specie. Modi vero causarum numero quidem sunt multi, sed si summatim colligantur, et ipsi pauciores fiunt. Dicuntur enim causae multis modis et ipsarum causarum quae sunt eiusdem generis, alia est prior et posterior quam alia, ut sanitatis causa est medicus, et artifex: et harmoniae diapason causa est duplum et numerus, ac semper ea quae continent, ita se habent ad singula. —Aristotelis Physica Bussemakeri [16][7]

Fontes

  1. ↑ 1.0 1.1 Aegidius [Egidio] Forcellini, Lexicon Totius Latinitatis (Editio Quarta: Bononiae, Patavii) Tom. II, p. 213 — “Duplum, i, n. 2. absolute, substantivorum more”
  2. ↑ 2.0 2.1 Freund, Wilhelm (1806-1894). Grand dictionnaire de la langue latine … (Editio Prima: Paris, 1883-1929) Tom. I, p. 892 — “duplum, i, n.”
  3. ↑ 3.0 3.1 Karl Ernst Georges, Ausführliches lateinisch-deutsches Handwörterbuch (Hannover 1913/1918) — duplum, ī, n. (tom. 1, p. 2316)
  4. ↑ 4.0 4.1 Langenscheidt, Online-Wörterbuch (Lexicon Latinum et Germanicum) — duplum
  5. ↑ 5.0 5.1 Olivetti, Dizionario Latino (Lexicon Latinum et Italicum) — duplum
  6. ↑ 6.0 6.1 Marcus Tullius Cicero - Topica. (The Latin Library): 11 [49] — duplum
  7. ↑ 7.00 7.01 7.02 7.03 7.04 7.05 7.06 7.07 7.08 7.09 7.10 Vicicitatio: duplum.
  8. ↑ 8.0 8.1 Gaius Plinius Secundus, Naturalis historiae libri XXXVII. (Teubner, Lipsiae 1892-1909). Bibliotheca Augustana: Liber secundus, cap. 19, [83] — duplum
  9. ↑ 9.0 9.1 Marcus Fabius Quintilianus, Institutionis oratoriae libri XII. (Teubner, Lipsiae MDCCCLIV). Liber septimus, IV. [44] — duplum
  10. ↑ 10.0 10.1 Publius Cornelius Tacitus - Annales sive ab excessu divi Augusti libri XVI. (The Latin Library): Liber VI. [17] — duplum
  11. ↑ 11.0 11.1 Gaius Suetonius Tranquillus - De vita Caesarum libri VIII. (Bibliotheca Augustana): Liber secundus. Divus Augustus. XLI. [1] — duplum
  12. ↑ 12.0 12.1 Apuleius - Apologia sive Pro se de magia liber. (Bibliotheca Augustana): Pagina 5. Sectio 89. Versus 5 — duplum
  13. ↑ 13.0 13.1 Anicius Manlius Torquatus Severinus Boetius - De institutione musica libri quinque. Patrologia Latina, J.-P. Migne. Parisiis 1844-1864. (Universitas Turicensis):  Liber I.  Caput XXIX. — duplum
  14. ↑ 14.0 14.1 Isidorus Hispalensis - Etymologiarum libri XX. (Bibliotheca Augustana):  Liber I. Caput XVII. [22] — duplum
  15. ↑ 15.0 15.1 Iordanus Brunus Nolanus (Italice: Giordano Bruno) - Figuratio Aristotelici Physici auditus (Universitas Turicensis): Liber VI. Cap. I. [Art. IV] — duplum
  16. ↑ 16.0 16.1 Ulco Cats Bussemaker, Aristotelis Physica. Aristotelis Naturalis Auscultatio Libri VIII, Firmin Didot, Paris 1854. (Universitas Turicensis): Liber II, capitulum III, [6] — duplum
Receptum de "https://la.wiktionary.org/w/index.php?title=duplum&oldid=216302"