modos

Discretiva

modos dictio est in variis linguis:

Formae affines

Latine

modōs

Proprietates grammaticales

Forma	Modus flexurae	originis
modōs	casus accusativus pluralis	substantivi modus

Appellatio pronuntiatusque

API: /ˈmodoːs/

(classice)

Syllabificatio phonetica: mo·dōs — morphologica: mod-os

Hispanice

modos

Proprietates grammaticales

Forma	Modus flexurae	originis
modos	forma pluralis	substantivi modo

Appellatio pronuntiatusque

API: [ˈmoðos]

(Castellane, castellano)

Syllabificatio phonetica: mo·dos — morphologica: mod-os

Lusitane

modos

Proprietates grammaticales

Forma	Modus flexurae	originis
modos	forma pluralis	substantivi modo

Appellatio pronuntiatusque

API: [ˈmɔduʃ]

(Lusitane)

Syllabificatio phonetica: mo·dos — morphologica: mod-os

Loci

M. Tullius Cicero -106…-43

Marcus Terentius Varro -116…-27

Titus Livius -58…+17

P. Ovidius Naso -42…+18

Lucius Annaeus Seneca -3…+65

M. Fabius Quintilianus ca. 35-100

Marcus Valerius Martialis 40-103

Apuleius ca. 125-170

Aulus Gellius ca. 130-180

Anicius Manlius Torquatus Severinus Boetius ca. 480-525

Hildegardis Bingensis 1098-1179

Franciscus Petrarca 1304-1374

Iordanus Brunus Nolanus 1548-1600

Ulco Cats Bussemaker 1810–1865

class.

class.

class.

class.

class.

I

I

II

II

VI

XII

XIV

XVI

XIX

Latinitas Romana

class.  (44 a.C.n. / 710 a.u.)

• Num quid ergo in his rebus est, quod provisione aut permotione mentis magis quam natura ipsa sentiamus? aut num nescio qui ille divinus, si oculis captus sit, ut Tiresias fuit, possit, quae alba sint, quae nigra, dicere aut, si surdus sit, varietates vocum aut modos noscere? Ad nullam igitur earum rerum, quae sensu accipiuntur, divinatio adhibetur. —De divinatione Ciceronis

class.  (ca. 37 a.C.n.)

• Fere operarii modo et bubulci pro portione addendi ad maioris modos fundorum, ii quoque, si similis est ager. Sin est ita dissimilis, ut arari non possit, quod sit confragosus atque arduis clivis, minus multi opus sunt boves et bubulci. —De agricultura Varronis

class.

• Et cum vis morbi nec humanis consiliis nec ope divina levaretur, victis superstitione animis ludi quoque scenici, nova res bellicoso populo — nam circi modo spectaculum fuerat, — inter alia caelestis irae placamina instituti dicuntur; ceterum parva quoque, ut ferme principia omnia, et ea ipsa peregrina res fuit. Sine carmine ullo, sine imitandorum carminum actu, ludiones ex Etruria acciti ad tibicinis modos saltantes haud indecoros motus more Tusco dabant. —Ab urbe condita Titi Livii

class.  (versio II, ca. 5 p.C.n.)

• Ponendis in mille modos perfecta capillis,

comere sed solas digna, Cypassi, deas,

et mihi iucundo non rustica cognita furto,

apta quidem dominae, sed magis apta mihi –

quis fuit inter nos sociati corporis index?

sensit concubitus unde Corinna tuos?

num tamen erubui? num, verbo lapsus in ullo,

furtivae Veneris conscia signa dedi? —Amores Ovidii Nasonis

class.

• Haec exemplaria rerum omnium deus intra se habet numerosque universorum, quae agenda sunt, et modos mente conplexus est; plenus his figuris est, quas Plato ideas appellat, inmortales, inmutabiles, infatigabiles. —Ad Lucilium epistulae morales Senecae

saec. I.  (ca. 90-96 p.C.n.)

• Nam et Pythagoran accepimus concitatos ad vim pudicae domui adferendam iuvenes iussa mutare in spondium modos tibicina composuisse, et Chrysippus etiam nutricum illi quae adhibetur infantibus adlectationi suum quoddam carmen adsignat. —Institutio oratoria Quintiliani

saec. I.  (ca. 85-102 p.C.n.)

• Bellus homo est, flexos qui digerit ordine crines,

Balsama qui semper, cinnama semper olet;

Cantica qui Nili, qui Gaditana susurrat,

Qui movet in varios bracchia volsa modos;

Inter femineas tota qui luce cathedras

Desidet atque aliqua semper in aure sonat,

Qui legit hinc illinc missas scribitque tabellas;

Pallia vicini qui refugit cubiti;

Qui scit, quam quis amet, qui per convivia currit,

Hirpini veteres qui bene novit avos. —Epigrammata M. Valerii Martialis

Latinitas postclassica

saec. II.

• Auditu vero quid homini magnificentius potuit evenire, per quem prudentiam sapientiamque condisceret numerosque orationis metiretur ac modos faceret fieretque ipse totus modulatus ac musicus? Lingua et dentium vallum et ipsius osculi venustas accessit. —De Platone et eius dogmate Apulei

saec. II.  (ca. 170-177 p.C.n.)

• Quid enim foret ista re ineptius, si, ut planipedi saltanti, ita Graccho contionanti numeros et modos et frequentamenta quaedam varia tibicen incineret? —Noctes Atticae A. Gellii

saec. VI.  (ca. 523-525 p.C.n.)

• Bis diapason autem a proslambanomenon in neten hyperboleon, cum his quae in medio sunt interpositae consideratur. Has igitur constitutiones si quis totas faciat acutiores vel in gravius totas remittat, secundum supradictas diapason consonantiae species efficiet modos septem, quorum nomina sunt haec: hypodorius, hypophrygius, hypolydius, dorius, phrygius, lydius, mixolydius; horum vero sic ordo procedit. —De institutione musica Boetii

Latinitas mediaevalis

saec. XII.

• Item de qualitatibus ipsarum quatuor partium, et quibus in locis poenae purgandis poenitentium animabus hominum collocatae sint, alibi leves, alibi graves, alibi acerrimae, secundum modos culparum eorum qui examinantur differentes; et quare in mediis earumdem partium finibus non poenae, sed monstruosi quidam horrores habeantur. —Liber divinorum operum simplicis hominis Hildegardis

Latinitas humanistica

saec. XIV.  (1354-1367 p.C.n.)

• Dolor: Auditus me destituit.

Ratio: Quibus tonis aut numeris diapente constet aut diapason, quibusve proportiones alie que tractantur a musicis nosce vel surdus potest; et quamvis humane vocis fidiumque vel organi modos auribus non audiat, si tamen causas animo tenet, delectationem intellectus haud dubie prefert aurium voluptati. —De remediis utriusque fortune Petrarcae

Latinitas nova

saec. XVI.

• Ipsius igitur rei memorandae partes, vivis imaginibus, et insigniis, actionibus circumstantiis earumdem committito per ordinem: ut singula quaeque per congruentem sibi actionem passionem, alterationem, desituationem, alios atque alios se habendi modos, velut quae operantur, vel ut quibus, et circa quae exercentur operationes; valeant membra divisionis memorandae materiae sigillatim describere. —Ars memoriae Iordani Bruni

saec. XIX.

• Idcirco totum quidem animal natura se ipsum movet; corpori autem accidit ut moveatur et natura et praeter naturam: interest enim, et quo motu cieatur, et ex quo elemento constet. Et eorum quae ab alio moventur, quaedam natura moventur, quaedam praeter naturam: praeter naturam quidem, ut terrestria sursum, et ignis deorsum. Praeterea partes animalium saepe moventur praeter naturam, propter positiones et modos motionis. —Aristotelis Physica Bussemakeri