ducem

Discretiva

ducem dictio est in variis linguis:

• Dacoromane: ducem

Formae affines

Latine

Proprietates grammaticales

Forma	Modus flexurae	originis
ducem	casus accusativus singularis	substantivi dux

Appellatio pronuntiatusque

API: /ˈdu.kem/

(classice)

Syllabificatio phonetica: du·cem — morphologica: duc-em

Dacoromane

Proprietates grammaticales

Forma	Persona	Tempus	Vox	Modus	Verbum
ducem	prima pluralis	praesens	activa	indicativus	duce
ducem	prima pluralis	praesens	activa	coniunctivus	duce

Appellatio pronuntiatusque

API: /ˈdu.t͡ʃem/

Syllabificatio phonetica: du·cem — morphologica: duc-em

Loci

Gaius Valerius Catullus -87…-54	M. Tullius Cicero -106…-43	Vitruvius ca. -80…-15	Titus Livius -58…+17	P. Ovidius Naso -42...+18	Aulus Cornelius Celsus ca. -25…+50	Phaedrus ca. -10…+60	Petronius Arbiter ca. 14-66	C. Plinius Secundus 23–79	Marcus Valerius Martialis 40–103	Decimus Iunius Iuvenalis ca. 60-130	Apuleius ca. 125-170
class.	class.	class.	class.	class.	class.	I	I	I	I	II	II

Latinitas Romana

class.

• simul haec comitibus Attis cecinit notha mulier,

thiasus repente linguis trepidantibus ululat,

leve tympanum remugit, cava cymbala recrepant,

viridem citus adit Idam properante pede chorus.

furibunda simul anhelans vaga vadit, animam agens,

comitata tympano Attis per opaca nemora dux,

veluti iuvenca vitans onus indomita iugi:

rapidae ducem secuntur Gallae properipedem. —Carmina Catulli

class.  (44 a.C.n. / 710 a.u.)

• Agamus igitur pingui, ut aiunt, Minerva. Qui ita se gerunt, ita vivunt ut eorum probetur fides, integritas, aequitas, liberalitas, nec sit in eis ulla cupiditas, libido, audacia, sintque magna constantia, ut ii fuerunt modo quos nominavi, hos viros bonos, ut habiti sunt, sic etiam appellandos putemus, quia sequantur, quantum homines possunt, naturam optimam bene vivendi ducem. Sic enim mihi perspicere videor, ita natos esse nos ut inter omnes esset societas quaedam, maior autem ut quisque proxime accederet. —Laelius de amicitia Ciceronis

class.  (ca. 30–22 a.C.n.)

• Insequentibus annis a Macedonia Zoilus, qui adoptavit cognomen, ut Homeromastix vocitaretur, Alexandriam venit suaque scripta contra Iliadem et Odyssean comparata regi recitavit. Ptolomaeus vero, cum animadvertisset poetarum parentem philologiaeque omnis ducem absentem vexari et, cuius ab cunctis gentibus scripta suspicerentur, ab eo vituperari, indignans nullum ei dedit responsum. Zoilus autem, cum diutius in regno fuisset, inopia pressus summisit ad regem postulans, ut aliquid sibi tribueretur. —De architectura Vitruvii

class.

• Iam primum omnium satis constat Troia capta in ceteros saevitum esse Troianos, duobus, Aeneae Antenorique, et vetusti iure hospitii et quia pacis reddendaeque Helenae semper auctores fuerant, omne ius belli Achivos abstinuisse; casibus deinde variis Antenorem cum multitudine Enetum, qui seditione ex Paphlagonia pulsi et sedes et ducem rege Pylaemene ad Troiam amisso quaerebant, venisse in intimum maris Hadriatici sinum, Euganeisque qui inter mare Alpesque incolebant pulsis Enetos Troianosque eas tenuisse terras. —Ab urbe condita Titi Livii

class.  (post 1 a.C.n.)

• nempe ab utroque mari iuvenes, ab utroque puellae

Venere, atque ingens orbis in Urbe fuit.

quis non invenit turba, quod amaret, in illa?

eheu, quam multos advena torsit amor!

ecce, parat Caesar domito quod defuit orbi

addere: nunc, oriens ultime, noster eris.

Parthe, dabis poenas: Crassi gaudete sepulti,

signaque barbaricas non bene passa manus.

ultor adest, primisque ducem profitetur in annis,

bellaque non puero tractat agenda puer. —Ars amatoria Ovidii Nasonis

class.  (ca. 30 p.C.n.)

• Huius deinde duo filii Podalirius et Machaon bello Troiano ducem Agamemnonem secuti non mediocrem opem commilitonibus suis attulerunt; quos tamen Homerus non in pestilentia neque in variis generibus morborum aliquid adtulisse auxilii, sed vulneribus tantummodo ferro et medicamentis mederi solitos esse proposuit. —De Medicina Celsi

saec. I.

• Breve tempus intercessit, et fidens manu

Unum e Romanis provocabat barbarus.

Sibi quisque metuit; primi mussitant duces.

Tandem cinaedus habitu, sed Mars viribus,

Adit sedentem pro tribunali ducem,

Et voce molli: «Licet?» Enimvero eici

Virum ut in re atroci Magnus stomachans imperat.

Tum quidam senior ex amicis principis:

«Hunc ego committi satius Fortunae arbitror,

In quo iactura levis est, quam fortem virum,

Qui casu victus temeritatis te arguat». —Fabulae Phaedri

saec. I.

• Postero die, cum sine offensa corporis animique consurrexissem, in eundem platanona descendi, etiam si locum inauspicatum timebam, coepique inter arbores ducem itineris expectare Chrysidem. Nec diu spatiatus consederam, ubi hesterno die fueram, cum illa intervenit comitem aniculam trahens. Atque ut me consalutavit: "Quid est, inquit, fastose, ecquid bonam mentem habere coepisti?" Illa de sinu licium prolulit varii coloris filis intortum, cervicemque vinxit meam. —Satyricon T. Petronii Arbitri

saec. I.  (ca. 78 p.C.n.)

• Fetus quonam modo progenerarent, magna inter eruditos et subtilis fuit quaestio. apium enim coitus visus est numquam. plures existimavere ore confingi floribus compositas apte atque utiliter; aliqui coitu unius, qui rex in quoque appelletur examine: hunc esse solum marem, praecipua magnitudine, ne fatiscat; ideo fetum sine eo non edi, apesque reliquas tamquam marem feminas comitari, non tamquam ducem. quam probabilem alias sententiam fucorum proventus coarguit. quae enim ratio, ut idem coitus inperfectos generet alios? —Naturalis historia Plinii

saec. I.  (ca. 85–102 p.C.n.)

• Pervenisse tuam iam te scit Rhenus in urbem;

Nam populi voces audit et ille tui:

Sarmaticas etiam gentes Histrumque Getasque

Laetitiae clamor terruit ipse novae.

Dum te longa sacro venerantur gaudia Circo,

Nemo quater missos currere sensit equos.

Nullum Roma ducem, nec te sic, Caesar, amavit:

Te quoque iam non plus, ut velit ipsa, potest. —Epigrammata M. Valerii Martialis

Latinitas postclassica

saec. II.  (ca. 100/128 p.C.n.)

• o qualis facies et quali digna tabella,

cum Gaetula ducem portaret belua luscum!

exitus ergo quis est? o gloria! vincitur idem

nempe et in exilium praeceps fugit atque ibi magnus

mirandusque cliens sedet ad praetoria regis,

donec Bithyno libeat vigilare tyranno. —Saturae D. Iuni Iuvenalis

saec. II.  (ca. 170 p.C.n.)

• Nec ab illa tamen paterna gloria vel mea virtute descivi, quanquam semitrepidus iuxta mucrones Martios constitutus, sed habitus alieni fallacia tectus villas seu castella solus adgrediens viaticulum mihi conrasi» et diloricatis statim pannulis in medium duo milia profudit aureorum et: «En» inquit «istam sportulam, immo vero dotem collegio vestro libens meque vobis ducem fidissimum, si tamen non recusatis, offero brevi temporis spatio lapideam istam domum vestram facturus auream.» —Metamorphoseon libri XI Apulei