colligi

Discretiva

colligi dictio est in variis linguis:

Formae affines

Latine

Proprietates grammaticales

Forma	Persona	Tempus	Vox	Modus	Verbum
colligī	—	praesens	passiva	infinitivus	colligō (colligere)

Appellatio

API: /ˈkol.ligiː/

(classice)

Syllabificatio phonetica: col·li·gī — morphologica: col-lig-i

Loci

Vitruvius ca. -80…-15

Titus Livius -58…+17

Velleius Paterculus ca. -20…+35

Aulus Cornelius Celsus ca. -25…+50

Phaedrus ca. -10…+60

Lucius Annaeus Seneca -3…+65

L. Iunius Moderatus Columella ca. 4-70

C. Plinius Secundus 23-79

M. Fabius Quintilianus ca. 35-100

P. Cornelius Tacitus 55-117

C. Suetonius Tranquillus ca. 70-150

Apuleius ca. 125-170

Anicius Manlius Torquatus Severinus Boetius ca. 480-525

Isidorus Hispalensis 560-636

class.

class.

class.

class.

I

I

I

I

I

II

II

II

VI

VII

Latinitas Romana

class.  (ca. 30-22 a.C.n.)

• Hae glaebae, cum collectae sunt, in officina propter umoris plenitatem coiciuntur in fornacem, ut interarescant, et is qui ex his ab ignis vapore fumus suscitatur, cum resedit in solum furni, invenitur esse argentum vivum. Exemptis glaebis guttae eae, quae residebunt, propter brevitates non possunt colligi, sed in vas aquae converruntur et ibi inter se congruunt et una confunduntur. Id autem cum sint quattuor sextariorum mensurae, cum expenduntur, invenientur esse pondo centum. —De architectura Vitruvii

class.

• Eudamum in alto multitudine navium maxime Hannibal, ceteris omnibus longe praestantem, urgebat, et circumvenisset, ni signo sublato ex praetoria nave, quo dispersam classem in unum colligi mos erat, omnes quae in dextro cornu vicerant naves ad opem ferendam suis concurrissent. —Ab urbe condita Titi Livii

class.

• Quam sit adsidua eminentis fortunae comes invidia altissimisque adhaereat, etiam hoc colligi potest quod, cum Anicii Octaviique triumphum nemo interpellaret, fuere qui Pauli impedire obniterentur. Cuius tantum priores excessit vel magnitudine regis Persei vel specie simulacrorum vel modo pecuniae ut bis miliens centiens sestertium aerario contulerit is et omnium ante actorum comparationem amplitudine vicerit. —Historiae Romanae Vellei

class.  (ca. 30 p.C.n.)

• Si quando autem an altius descenderit utrumlibet, dubium est, in carie quidem expedita cognitio est. Specillum tenue in foramina demittitur, quod magis minusve intrando vel in summo cariem esse vel altius descendisse testatur. Nigrities colligi quidem potest etiam ex dolore et ex febre; quae ubi mediocria sunt, illa alte descendisse non potest. Manifestior tamen adacta terebra fit: nam finis vitii est, ubi scobis nigra esse desit. —De Medicina Celsi

saec. I.  (ca. 45 p.C.n.)

• Postquam consumpta est temporis longi mora,

Nec testamenti potuit sensus colligi,

Fidem advocavit iure neglecto parens.

Seponit moechae vestem, mundum muliebrem,

Lavationem argenteam, eunuchos, glabros;

Lanificae agellos, pecora, villam, operarios,

Boves, iumenta et instrumentum rusticum;

Potrici plenam antiquis apothecam cadis,

Domum politam et delicatos hortulos. —Fabulae Phaedri

saec. I.

• Falsam autem opinionem esse eorum qui ignem in nubibus servant, per multa colligi potest. Si de caelo cadit, quomodo non cotidie fit, cum tantumdem semper illic ardeat? Deinde nullam rationem reddiderunt quare ignis, quem natura sursum vocat, defluat. Alia enim condicio nostrorum ignium est, ex quibus favillae cadunt, quae ponderis aliquid secum habent; ita non descendit ignis, sed praecipitatur et deducitur. —Naturales quaestiones Senecae

saec. I.

• Tum deinde asperiora et pendula loca mense Februario luna crescente fimo iuvanda sunt, omnesque lapides et si qua obiacent falcibus obnoxia colligi debent ac longius exportari summittique pro natura locorum aut temperius aut serius. —De re rustica L. Iunii Moderati Columellae

saec. I.  (ca. 78 p.C.n.)

• Tagus auriferis harenis celebratur. ab eo CLX promunturium Sacrum e media prope Hispaniae fronte prosilit. |XIIII| inde ad Pyrenaeum medium colligi Varro tradit, ad Anam vero, quo Lusitaniam a Baetica discrevimus, CXXVI, a Gadibus CII additis. —Naturalis historia Plinii

saec. I.  (ca. 90-96 p.C.n.)

• Simillima est his argumentatio qua colligi solent ex iis quae faciunt ea quae efficiuntur, aut contra, quod genus a causis vocant: haec interim necessario fiunt, interim plerumque sed non necessario. Nam corpus in lumine utique umbram facit, et umbra, ubicumque est, ibi esse corpus ostendit. —Institutio oratoria Quintiliani

Latinitas postclassica

saec. II.  (ca. 116 p.C.n.)

• Sed Germanicus cedentem in avia Arminium secu tus, ubi primum copia fuit, evehi equites campumque quem hostis insederat eripi iubet. Arminius colligi suos et propinquare silvis monitos vertit repente: mox signum prorumpendi dedit iis quos per saltus occultaverat. —Annales P. Cornelii Taciti

saec. II.

• putant Neronem ad voluntariam mortem coactum, cum ei carnifex quasi ex senatus auctoritate missus laqueos et uncos ostentaret, Druso autem adeo alimenta subducta, ut tomentum e culcita temptaverit mandere; amborum sic reliquias dispersas, ut vix quandoque colligi possent. —De vita Caesarum C. Suetoni Tranquilli

saec. II.

• Nives autem colligi iactatione densarum nubium constat; nam priusquam in aquam defluant, fractae ac discissae spumas agitationibus suis faciunt et mox gelatus umor rigore frigoris inhorrescit. —De mundo Apulei

saec. VI.

• Hanc igitur naturae infinitatem, indeterminatamque potentiam philosophia sponte repudiat. Nihil enim quod infinitum est vel scientia potest colligi, vel mente comprehendi. Sed hinc sumpsit sibi ipsa ratio, in quibus possit indagatricem veritatis exercere solertiam. Delegit enim de infinitae multitudinis pluralitate, finitae terminum quantitatis, et interminabilis magnitudinis sectione reiecta, definita sibi ad cognitionem spatia depoposcit. —De institutione arithmetica Boetii

Latinitas mediaevalis

saec. VII.

• Mirabile plane genus operis, in unum potuisse colligi, quidquid mobilitas ac varietas humanae mentis in sensibus exquirendis per diversas causas poterat invenire, conclusum liberum ac voluntarium intellectum. Nam quocumque se verterit, quascumque cogitationes intraverit, in aliquid eorum, quae praedicta sunt, necesse est cadat ingenium. —Etymologiarum libri XX Isidori Hispalensis