Ut transversus, non proversus cedit quasi cancer solet.
Proversus dicitur ab eo quod in id quod est versus, et ideo qui exit in vestibulum, quod est ante domum, prodire et procedere ; quod cum leno non faceret, sed secundum parietem transversus iret, dixit: ut transversus cedit quasi cancer, non proversus ut homo. —De lingua LatinaVarronis[6][7]
class. (ca. 30 p.C.n.)
Interdum vel ex nimia inflammatione, vel ob aestus inmodicos, vel ob nimia frigora, vel quia nimis vulnus adstrictum est, vel quia corpus aut senile aut mali habitus est, cancer occupat. Id genus a Graecis diductum in species est, nostris vocabulis non est. —De MedicinaCelsi[8][7]
saec. I.
Planctus est optime — manu misit aliquot — etiam si maligne illum ploravit uxor. Quid si non illam optime accepisset? Sed mulier quae mulier milvinum genus. Neminem nihil boni facere oportet; aeque est enim ac si in puteum conicias. Sed antiquus amor cancer est. —SatyriconT. Petronii Arbitri[9]
saec. I. (ca. 78 p.C.n.)
Concharum generis et pina est. nascitur in limosis, subrecta semper nec umquam sine comite, quem pinoteren vocant, alii pinophylacem; is est squilla parva, aliubi cancer dapis adsectator. pandit se pina, luminibus orbum corpus intus minutis piscibus praebens. —Naturalis historiaPlinii[10][7]
Latinitas postclassica
saec. II. (ca. 158 p.C.n.)
Posse dicitis ad res venerias sumpta de mari spuria et fascina propter nominum similitudinem; qui minus possit ex eodem litore calculus ad vesicam, testa ad testamentum, cancer ad ulcera, alga ad quercerum? —Apologia sive Pro se de magia liberApulei[11][7]
Latinitas mediaevalis
saec. VII.
Cancer a similitudine maritimi animalis vocatum. Vulnus sicut medici dicunt nullis medicamentis sanabile. At ergo praecidi solet a corpore membrum, ubi nascitur, ut aliquantum diutius vivat: tamen inde mortem, quamlibet tardius, adfuturam. —Etymologiarum libri XXIsidori Hispalensis[12][7]
saec. XII.
Ex ore enim capitis huius cancri quasi alius flatus exiens usque ad medietatem spatii, quod inter capita leopardi et praefati leonis est procedit, quia secundum naturam cancri collateralis ventus surgens flatus suos ut turbo dissimiliter profert, ita ut interdum hac interdum illac in instabilitate discurrat, sicut cancer qui nunc procedit, nunc retrocedit, et sic usque ad medietatem quae inter orientem et austrum est pervenit. —Liber divinorum operum simplicis hominisHildegardis[13][7]
Latinitas nova
saec. XVI.
Virgines trahentes currum negociorum notant desertionem, draco deae noeturnae negociatricis et viatricis vigiliam designat, auritus est quia hoc tempore sensus ille est absolutior vigilantibus, nubes humidam temporis complexionem, cancer humidorum animalium felicitatem, sagitta ad deae dexteram frigoris penetrativitatem nocturni, geminae sunt virgines quia nox per se ad generationem inepta est. —De imaginum compositioneIordani Bruni[14][7]
Fontes
↑ 1.01.1Aegidius [Egidio] Forcellini, Lexicon Totius Latinitatis (Editio Quarta: Bononiae, Patavii) Tom. I, p. 509 — “CANCER, cri et raro cĕris, m. et raro admodum n. 3.”
↑ 2.02.1Freund, Wilhelm (1806-1894). Grand dictionnaire de la langue latine … (Editio Prima: Paris, 1883-1929) Tom. I, p. 403 — “1. cancer, cri, m. (…)”