siderum

Discretiva

siderum dictio est in variis linguis:

Formae affines

Latine

Proprietates grammaticales

Forma	Modus flexurae	originis
sīderum	casus genitivus pluralis	substantivi sīdus

Appellatio

API: /ˈsiːderum/

(classice)

Syllabificatio phonetica: sī·de·rum — morphologica: sider-um

Loci

M. Tullius Cicero -106…-43

Lucius Annaeus Seneca -3/+65

M. Fabius Quintilianus ca. 35-100

Aulus Gellius ca. 130-170

Aurelius Augustinus Hipponensis 354-430

Hildegardis Bingensis 1098-1179

Franciscus Petrarca 1304-1374

Iordanus Brunus Nolanus 1548-1600

Ioannes Keplerus 1571-1630

antiq.

class.

class.

I

II

III

IV

V

VI

VII

VIII

IX

X

XI

XII

XIII

XIV

XV

XVI

XVII

XVIII

XIX

XX

XXI

Latinitas Romana

class.

• Qua in natione Chaldaei, non ex artis sed ex gentis vocabulo nominati, diuturna observatione siderum scientiam putantur effecisse, ut praedici posset quid cuique eventurum et quo quisque fato natus esset. —De divinatione Ciceronis

class.

• Cum illa tetigit, alitur, crescit, ac velut vinculis liberatus, in originem redit; et hoc habet argumentum divinitatis suae, quod illum divina delectant: nec ut alienis interest, sed ut suis interest: secure spectat occasus siderum atque ortus, et tam diversas concordantium vias. —Naturales quaestiones Senecae

saec. I.

• Tum neque citra musicen grammatice potest esse perfecta, cum ei de metris rhythmisque dicendum sit, nec si rationem siderum ignoret poetas intellegat, qui, ut alia mittam, totiens ortu occasuque signorum in declarandis temporibus utuntur, nec ignara philosophiae, cum propter plurimos in omnibus fere carminibus locos ex intima naturalium quaestionum subtilitate repetitos, tum vel propter Empedoclea in Graecis, Varronem ac Lucretium in Latinis, qui praecepta sapientiae versibus tradiderunt: —Institutio oratoria Quintiliani

Latinitas postclassica

saec. II.

• Ipsam deinde siderum stellarumque observationem, quam esse originem scientiae suae praedicarent, hautquaquam putabat liquide consistere. —Noctes Atticae A. Gellii

saec. IV.

• Ubi nullum est tempus, quia nulla mutabilitas est; et unde tempora fabricantur et ordinantur et modificantur aeternitatem imitantia, dum coeli conversio ad idem redit, et coelestia corpora ad idem revocat, diebusque et mensibus et annis et lustris, caeterisque siderum orbibus, legibus aequalitatis et unitatis et ordinationis obtemperat. —De musica Augustini

Latinitas mediaevalis

saec. XII.

• Item de utilitate sensuum in homine et siderum in mundo, et quod dolus diaboli, quo Evam decepit, et originale peccatum toti per eam posteritati transfudit, quasi nebula sit, quae de nocivo aere consurgens terram obtegendo et fructus laedit, et ne claritas diei cernatur visum praepedit. —Liber divinorum operum simplicis hominis Hildegardis

Latinitas humanistica

saec. XIV.

• Rutili carbunculi, virides smaragdi, sereni saphyri, candide margarite sic alliciunt: nec solis fulgor aut siderum, nec terre viror aut arborum, nec serenitas aeris, nec candor nitidus tangit aurore! —De remediis utriusque fortune Petrarcae

Latinitas nova

saec. XVI.

• Quod si ita est ut melius philosophantibus apparet: id quod primo est ars nil aliud est dicendum; quam naturae facultas connata rationi, cum seminibus primorum principiorum, quibus inest potentia, qua ab extrinsecus obiectis tamquam diversis illectentur illecebris; et ab agente intellectu tanquam irradiante sole illustrentur: et ab aeternis Ideis quasi siderum mediante concursu influxum recipiant: dum ab optimo maximo foecundante cuncta in actum, atque finem proprium pro viribus consequendum ordinentur. —Ars memoriae Iordani Bruni

saec. XVII.

• Cumque incidissem in historiam Libussae viraginis, arte magica celebratissimae, factum quadam nocte, ut post contemplationem siderum et Lunae lecto compositus altius obdormiscerem, atque mihi per somnum visus sum librum ex nundinis allatum perlegere, cuius hic erat tenor: —Somnium Ioannis Kepleri