sidus

E Victionario
Jump to navigation Jump to search
Trisambig poseidon.jpg Solum sidus Latine
ab hac subpagina tractatur.
Vide etiam s.v. Sidus.

Latine[+/-]

Sidus Argo Navis

Appellatio[+/-]

Loudspeaker red.svgAPI: /ˈsiːdus/(classice)
Syllabificatio phonetica: sī·dus — morphologica: sid-us

Nomen substantivum[+/-]

sīd|us, -ĕris neut. [1][2][3][4][5]

  1. Figura ex stellis facta. Signum caeleste ex pluribus stellis compositum, ut sunt duodecim illa, quibus constat Zodiacus.[1]
  2. (Latiore sensu): stella, aster
  3. Sol oriens et occidens

Declinatio[+/-]

n. sing. plur.
nom. sīdus sīdera I
gen. sīderis sīderum II
dat. sīderī sīderibus III
acc. sīdus sīdera IV
abl. sīdere sīderibus VI
voc. sīdus sīdera V

Dictiones collatae[+/-]

Collocationes

  • sīdera dēcidua

Dictiones derivatae[+/-]

Translationes[+/-]

Signum caeleste ex pluribus stellis compositumdilatare ▼
Signum caeleste ex pluribus stellis compositumcollabi ▲
Stella, asterdilatare ▼
Stella, astercollabi ▲

Loci[+/-]

Gaius Valerius Catullus -87…-54 P. Ovidius Naso -42…+18Marcus Manilius fl. 14Lucius Annaeus Seneca -3/+65 Petronius Arbiter ca. 14-66 Decimus Iunius Iuvenalis
100-128 		Franciscus Petrarca
1304-1374 		Iordanus Brunus Nolanus
1548-1600
antiq. class.class.class. I II III IV V VI VII VIII IX X XI XII XIII XIV XV XVI XVII XVIII XIX XX XXI

Latinitas Romana[+/-]

class.

  • ipsa suum Zephyritis eo famulum legarat,
Graia Canopiis incola litoribus,
hi dii ven ibi vario ne solum in lumine caeli
ex Ariadneis aurea temporibus
fixa corona foret, sed nos quoque fulgeremus
devotae flavi verticis exuviae,
uvidulam a fletu cedentem ad temple deum me
sidus in antiquis diva novum posuit:
Virginis et saevi contingens namque Leonis
lumina, Callisto iuncta Lycaoniae,
vertor in occasum, tardum dux ante Booten,
qui vix sero alto mergitur Oceano. —Carmina Catulli [6][7]

class.

  • Si vacat exiguum profugo dare tempus amico,
o sidus Fabiae, Maxime, gentis, ades,
dum tibi quae vidi refero, seu corporis umbra
seu veri species seu fuit ille sopor.
Nox erat et bifores intrabat luna fenestras,
mense fere medio quanta nitere solet.
Publica me requies curarum somnus habebat
fusaque erant toto languida membra toro,
cum subito pennis agitatus inhorruit aer
et gemuit parvo mota fenestra sono. —Epistulae ex Ponto Ovidii Nasonis [8][7]

class.

  • aspice nunc infra solis surgentia cursus,
quae super exustas labuntur sidera terras
quaeque inter gelidum Capricorni sidus et axe
imo subnixum vertuntur lumina mundum,
altera pars orbis sub quis iacet invia nobis
ignotaeque hominum gentes nec transita regna,
commune ex uno lumen ducentia sole
diversasque umbras laevaque cadentia signa
et dextros ortus caelo spectantia verso. —Astronomicon M. Manilii [9][7]

class.

  • Plurimum enim ab his abstint, quamvis cingere ea et coronare videantur: non longe a terra fit talis effigies, quam visus noster solita imbecillitate deceptus circa ipsum sidus putat positam. —Naturales quaestiones Senecae [10][7]

saec. I.

  • Orbem iam totum victor Romanus habebat,
qua mare, qua terrae, qua sidus currit utrumque.
Nec satiatus erat. Gravidis freta pulsa carinis
iam peragebantur; si quis sinus abditus ultra,
si qua foret tellus, quae fulvum mitteret aurum,
hostis erat, fatisque in tristia bella paratis
quaerebantur opes. Non vulgo nota placebant
gaudia, non usu plebeio trita voluptas. —Satyricon T. Petronii Arbitri [11][7]

Latinitas postclassica[+/-]

saec. II.

  • Consulit ictericae lento de funere matris,
ante tamen de te Tanaquil tua, quando sororem
efferat et patruos, an sit victurus adulter
post ipsam: quid enim maius dare numina possunt?
haec tamen ignorat quid sidus triste minetur
Saturni, quo laeta Venus se proferat astro,
quis mensis damnis, quae dentur tempora lucro:
illius occursus etiam vitare memento,
in cuius manibus ceu pinguia sucina tritas
cernis ephemeridas, quae nullum consulit et iam
consulitur, quae castra viro patriamque petente
non ibit pariter numeris revocata Thrasylli. —Saturae D. Iuni Iuvenalis [12][7]

Latinitas humanistica[+/-]

saec. XIV.

  • Finge aliquod tam benignum sidus, ut hec pestis terris exulet: alias quis arcebit, vehiculorum et equorum lapsus, fluviorum ac torrentium insultus et ruinas pontium ac tectorum, equoreasque et aereas tempestates? —De remediis utriusque fortune Petrarcae [13][7]

Latinitas nova[+/-]

saec. XVI.

  • Non locus ullus erit, non sors, non tempus et aetas
Dimotum a statione mea, quae me arguat, o qui
Suggesti hisce oculis non ulla margine totum
Conclusum et veros, splendentia sidera, mundos;
Novi telluris faciem nihilominus esse
Fulgentem, vere sanctum et venerabile sidus. —De triplici minimo et mensura Iordani Bruni [14][7]

Fontes

  1. ↑ 1.0 1.1 1.2 Aegidius [Egidio] Forcellini, Lexicon Totius Latinitatis (Editio Quarta: Bononiae, Patavii) Tom. IV (R-S) / Tom. IV (T-Z), p. 359 — “SĪDUS, ĕris, n. 3.”
  2. ↑ 2.0 2.1 Freund, Wilhelm (1806-1894). Grand dictionnaire de la langue latine … (Editio Prima: Paris, 1883-1929) Tom. III, p. 250 — “sīdus, ĕris, n.”
  3. ↑ 3.0 3.1 Karl Ernst Georges, Ausführliches lateinisch-deutsches Handwörterbuch (Hannover 1913/1918) — sīdus, eris, n. (tom. 2, p. 2658)
  4. ↑ 4.0 4.1 Langenscheidt, Online-Wörterbuch (Lexicon Latinum et Germanicum) — sidus
  5. ↑ 5.0 5.1 Olivetti, Dizionario Latino (Lexicon Latinum et Italicum) — sidus
  6. ↑ 6.0 6.1 Gaius Valerius Catullus, Carmina. 66. Elegiae, versus 64 — sidus (Bibliotheca Augustana)
  7. ↑ 7.0 7.1 7.2 7.3 7.4 7.5 7.6 7.7 7.8 Vicicitatio: sidus.
  8. ↑ 8.0 8.1 Publius Ovidius Naso - Epistulae ex Ponto. (Bibliotheca Augustana): Liber tertius, 3, versus 2 — sidus
  9. ↑ 9.0 9.1 Marcus Manilius - Astronomicon libri quinque. (Bibliotheca Augustana): Liber primus, versus 375 — sidus
  10. ↑ 10.0 10.1 Lucius Annaeus Seneca - Naturales quaestiones. (Universitas Turicensis):  Tomus / Liber I. 2, versus [3] — sidus
  11. ↑ 11.0 11.1 T. Petronius Arbiter, Satyricon - quae supersunt (apud Guilielmum Vande Water, Trajecti ad Rhenum MDCCIX). Cap. CXIX. — sidus
  12. ↑ 12.0 12.1 Decimus Iunius Iuvenalis, Saturae. (Ed. brevique adnotatione critica instr. W. V. Clausen, Oxford 1959). Satura VI, versus 569 — sidus
  13. ↑ 13.0 13.1 Franciscus Petrarca (Italice: Francesco Petrarca) - De remediis utriusque fortune. (Universitas Turicensis): Liber I. 114: De expectatione filii, vel amici, vel villici, vel uxoris — sidus
  14. ↑ 14.0 14.1 Iordanus Brunus Nolanus (Italice: Giordano Bruno) - De triplici minimo et mensura (Universitas Turicensis): Liber De minimi existentia. Caput I.  — sidus
Receptum de "https://la.wiktionary.org/w/index.php?title=sidus&oldid=210289"