sidus
Appearance
Appellatio pronuntiatusque
[+/-]API: /ˈsiːdus/ (classice) - Syllabificatio phonetica: sī·dus — morphologica: sid-us
Nomen substantivum
[+/-]sīd|us, -ĕris neut. [1][2][3][4][5]
- Figura ex stellis facta. Signum caeleste ex pluribus stellis compositum, ut sunt duodecim illa, quibus constat Zodiacus.[1]
- (Latiore sensu): stella, aster
- Sol oriens et occidens
Declinatio
[+/-]n. | sing. | plur. | |
---|---|---|---|
nom. | sīdus | sīdera | I |
gen. | sīderis | sīderum | II |
dat. | sīderī | sīderibus | III |
acc. | sīdus | sīdera | IV |
abl. | sīdere | sīderibus | VI |
voc. | sīdus | sīdera | V |
Dictiones collatae
[+/-]Collocationes
- sīdera dēcidua
Dictiones derivatae
[+/-]Translationes
[+/-]Signum caeleste ex pluribus stellis compositum | dilatare ▼ |
---|
Signum caeleste ex pluribus stellis compositum | collabi ▲ |
---|
|
Stella, aster | dilatare ▼ |
---|
Stella, aster | collabi ▲ |
---|
Loci
[+/-]Gaius Valerius Catullus -87…-54 | P. Ovidius Naso -42…+18 | Marcus Manilius fl. 14 | Lucius Annaeus Seneca -3/+65 | Petronius Arbiter ca. 14-66 | Decimus Iunius Iuvenalis 100-128 |
Franciscus Petrarca 1304-1374 |
Iordanus Brunus Nolanus 1548-1600 |
|||||||||||||||||
antiq. | class. | class. | class. | I | II | III | IV | V | VI | VII | VIII | IX | X | XI | XII | XIII | XIV | XV | XVI | XVII | XVIII | XIX | XX | XXI |
Latinitas Romana
[+/-]
- ipsa suum Zephyritis eo famulum legarat,
- Graia Canopiis incola litoribus,
- hi dii ven ibi vario ne solum in lumine caeli
- ex Ariadneis aurea temporibus
- fixa corona foret, sed nos quoque fulgeremus
- devotae flavi verticis exuviae,
- uvidulam a fletu cedentem ad temple deum me
- sidus in antiquis diva novum posuit:
- Virginis et saevi contingens namque Leonis
- lumina, Callisto iuncta Lycaoniae,
- vertor in occasum, tardum dux ante Booten,
- Si vacat exiguum profugo dare tempus amico,
- o sidus Fabiae, Maxime, gentis, ades,
- dum tibi quae vidi refero, seu corporis umbra
- seu veri species seu fuit ille sopor.
- Nox erat et bifores intrabat luna fenestras,
- mense fere medio quanta nitere solet.
- Publica me requies curarum somnus habebat
- fusaque erant toto languida membra toro,
- cum subito pennis agitatus inhorruit aer
- et gemuit parvo mota fenestra sono. —Epistulae ex Ponto Ovidii Nasonis [8][7]
- aspice nunc infra solis surgentia cursus,
- quae super exustas labuntur sidera terras
- quaeque inter gelidum Capricorni sidus et axe
- imo subnixum vertuntur lumina mundum,
- altera pars orbis sub quis iacet invia nobis
- ignotaeque hominum gentes nec transita regna,
- commune ex uno lumen ducentia sole
- diversasque umbras laevaque cadentia signa
- et dextros ortus caelo spectantia verso. —Astronomicon M. Manilii [9][7]
- Plurimum enim ab his abstint, quamvis cingere ea et coronare videantur: non longe a terra fit talis effigies, quam visus noster solita imbecillitate deceptus circa ipsum sidus putat positam. —Naturales quaestiones Senecae [10][7]
- Orbem iam totum victor Romanus habebat,
- qua mare, qua terrae, qua sidus currit utrumque.
- Nec satiatus erat. Gravidis freta pulsa carinis
- iam peragebantur; si quis sinus abditus ultra,
- si qua foret tellus, quae fulvum mitteret aurum,
- hostis erat, fatisque in tristia bella paratis
- quaerebantur opes. Non vulgo nota placebant
- gaudia, non usu plebeio trita voluptas. —Satyricon T. Petronii Arbitri [11][7]
Latinitas postclassica
[+/-]
- Consulit ictericae lento de funere matris,
- ante tamen de te Tanaquil tua, quando sororem
- efferat et patruos, an sit victurus adulter
- post ipsam: quid enim maius dare numina possunt?
- haec tamen ignorat quid sidus triste minetur
- Saturni, quo laeta Venus se proferat astro,
- quis mensis damnis, quae dentur tempora lucro:
- illius occursus etiam vitare memento,
- in cuius manibus ceu pinguia sucina tritas
- cernis ephemeridas, quae nullum consulit et iam
- consulitur, quae castra viro patriamque petente
- non ibit pariter numeris revocata Thrasylli. —Saturae D. Iuni Iuvenalis [12][7]
Latinitas humanistica
[+/-]
- Finge aliquod tam benignum sidus, ut hec pestis terris exulet: alias quis arcebit, vehiculorum et equorum lapsus, fluviorum ac torrentium insultus et ruinas pontium ac tectorum, equoreasque et aereas tempestates? —De remediis utriusque fortune Petrarcae [13][7]
Latinitas nova
[+/-]
- Non locus ullus erit, non sors, non tempus et aetas
- Dimotum a statione mea, quae me arguat, o qui
- Suggesti hisce oculis non ulla margine totum
- Conclusum et veros, splendentia sidera, mundos;
- Novi telluris faciem nihilominus esse
- Fulgentem, vere sanctum et venerabile sidus. —De triplici minimo et mensura Iordani Bruni [14][7]
Fontes
- ↑ 1.0 1.1 1.2 Aegidius [Egidio] Forcellini, Lexicon Totius Latinitatis (Editio Quarta: Bononiae, Patavii) Tom. IV (R-S) / Tom. IV (T-Z), p. 359 — “SĪDUS, ĕris, n. 3.”
- ↑ 2.0 2.1 Freund, Wilhelm (1806-1894). Grand dictionnaire de la langue latine … (Editio Prima: Paris, 1883-1929) Tom. III, p. 250 — “sīdus, ĕris, n.”
- ↑ 3.0 3.1 Karl Ernst Georges, Ausführliches lateinisch-deutsches Handwörterbuch (Hannover 1913/1918) — sīdus, eris, n. (tom. 2, p. 2658)
- ↑ 4.0 4.1 Langenscheidt, Online-Wörterbuch (Lexicon Latinum et Germanicum) — sidus
- ↑ 5.0 5.1 Olivetti, Dizionario Latino (Lexicon Latinum et Italicum) — sidus
- ↑ 6.0 6.1 Gaius Valerius Catullus, Carmina. 66. Elegiae, versus 64 — sidus (Bibliotheca Augustana)
- ↑ 7.0 7.1 7.2 7.3 7.4 7.5 7.6 7.7 7.8 Vicicitatio: sidus.
- ↑ 8.0 8.1 Publius Ovidius Naso - Epistulae ex Ponto. (Bibliotheca Augustana): Liber tertius, 3, versus 2 — sidus
- ↑ 9.0 9.1 Marcus Manilius - Astronomicon libri quinque. (Bibliotheca Augustana): Liber primus, versus 375 — sidus
- ↑ 10.0 10.1 Lucius Annaeus Seneca - Naturales quaestiones. (Universitas Turicensis): Tomus / Liber I. 2, versus [3] — sidus
- ↑ 11.0 11.1 T. Petronius Arbiter, Satyricon - quae supersunt (apud Guilielmum Vande Water, Trajecti ad Rhenum MDCCIX). Cap. CXIX. — sidus
- ↑ 12.0 12.1 Decimus Iunius Iuvenalis, Saturae. (Ed. brevique adnotatione critica instr. W. V. Clausen, Oxford 1959). Satura VI, versus 569 — sidus
- ↑ 13.0 13.1 Franciscus Petrarca (Italice: Francesco Petrarca) - De remediis utriusque fortune. (Universitas Turicensis): Liber I. 114: [De expectatione filii, vel amici, vel villici, vel uxoris] — sidus
- ↑ 14.0 14.1 Iordanus Brunus Nolanus (Italice: Giordano Bruno) - De triplici minimo et mensura. (Universitas Turicensis): Liber De minimi existentia. Cap. I. — sidus
Categoriae:
- Paginae Latinae cum locis abs C. Valerio Catullo conscriptis
- Paginae Latinae cum locis ab Ovidio Nasone conscriptis
- Paginae Latinae cum locis a Marco Manilio conscriptis
- Paginae Latinae cum locis ab Lucio Annaeo Seneca conscriptis
- Paginae Latinae cum locis a Petronio Arbitro conscriptis
- Paginae Latinae cum locis a Decimo Iunio Iuvenale conscriptis
- Paginae Latinae cum locis a Francisco Petrarca conscriptis
- Paginae Latinae cum locis ab Iordano Bruno conscriptis
- Linguae Latinae index inversus
- Lingua Latina
- Paginae imaginibus exornatae
- Nomina substantiva Latina
- Vocabulorum lemmata Latina
- Nomina substantiva
- Vocabulorum lemmata
- Nomina Latina declinationis 3
- Substantiva Latina neutralia
- Paginae cum translationibus
- Paginae cum locis
- Paginae Latinae cum locis
- Paginae cum fontibus