isse

Discretiva

isse dictio est in variis linguis:

• Tatarice Crimensi: isse
• Danice: isse
• Gallaice: isse
• Norvegice: isse
• Vallonice: isse

Formae affines

Latine

Proprietates grammaticales

Forma	Persona	Tempus	Vox	Modus	Verbum
īsse	—	perfectum	activa	infinitivus	eō (īre)

Appellatio

API: /ˈiːs.se/

(classice)

Syllabificatio phonetica: īs·se — morphologica: isse

Loci

M. Tullius Cicero -106…-43

C. Sallustius Crispus -86…-34

Marcus Terentius Varro -116…-27

Titus Livius -58…+17

P. Ovidius Naso -42…+18

Marcus Manilius fl. 14

Lucius Annaeus Seneca -3…+65

C. Plinius Secundus 23-79

M. Fabius Quintilianus ca. 35-100

Marcus Valerius Martialis 40-103

P. Cornelius Tacitus 55-117

Decimus Iunius Iuvenalis 100-128

Apuleius ca. 125-170

Aulus Gellius ca. 130-180

Aelius Donatus ca. 310-380

Aurelius Augustinus Hipponensis 354-430

Franciscus Petrarca 1304-1374

class.

class.

class.

class.

class.

class.

class.

I

I

I

II

II

II

II

IV

IV

XIV

Latinitas Romana

class.  (45 a.C.n. / 709 a.u.)

• De aquae ductu probe fecisti. columnarium vide ne nullum debeamus; quamquam mihi videor isse a Camillo commutatam esse legem. —Epistolae ad Atticum Ciceronis

class.  (40 a.C.n. / 714 a.u.)

• Adherbalem dolis vitae suae insidiatum; quod ubi comperisset, sceleri eius obviam isse. Populum Romanum neque recte neque pro bono facturum, si ab iure gentium sese prohibuerit. Postremo de omnibus rebus legatos Romam brevi missurum. Ita utrique digrediuntur. Adherbalis appellandi copia non fuit. —Bellum Iugurthinum C. Sallusti Crispi

class.  (ca. 37 a.C.n. / 717 a.u.)

• Sed do etiam in hominibus posse novenarium retineri numerum, quod in hibernis habent in villis mulieres, quidam etiam in aestivis, et id pertinere putant, quo facilius ad greges pastores retineant, et puerperio familiam faciunt maiorem et rem pecuariam fructuosiorem. Sic, inquam, numerus non est ut sit ad amussim, ut non est, cum dicimus mille naves isse ad Troiam, centumirale esse iudicium Romae. —De agricultura Varronis

class.

• Ibi eum legati ab Carthagine paucis ante diebus in sinum Gallicum adpulsis navibus adierunt, iubentes primo quoque tempore in Africam traicere; id et fratrem eius Hannibalem — nam ad eum quoque isse legatos eadem iubentes — facturum; non in eo esse Carthaginiensium res ut Galliam atque Italiam armis obtineant. —Ab urbe condita Titi Livii

class.  (versio II, ca. 5 p.C.n.)

• illa verecundis lux est praebenda puellis,

qua timidus latebras speret habere pudor.

ecce, Corinna venit, tunica velata recincta,

candida dividua colla tegente coma –

qualiter in thalamos famosa Semiramis isse

dicitur, et multis Lais amata viris.

Deripui tunicam – nec multum rara nocebat;

pugnabat tunica sed tamen illa tegi. —Amores Ovidii Nasonis

class.

• an melius manet illa fides, per saecula prisca

illac solis equos diversis cursibus isse

atque aliam trivisse viam, longumque per aevum

exustas sedes incoctaque sidera flammis

caeruleam verso speciem mutasse colore,

infusumque loco cinerem mundumque sepultum? —Astronomicon M. Manilii

class.

• Ad ipsum solem revertere: hunc, quem toto terrarum orbe maiorem probat ratio, acies nostra sic contraxit, ut sapientes viri pedalem esse contenderent; quem velocissimum omnium scimus, nemo nostrum moveri videt, nec ire crederemus, nisi appareret isse. Mundum ipsum praecipiti velocitate labentem et ortus occasusque intra momentum temporis revolventem nemo nostrum sentit procedere. Quid ergo miraris, si oculi nostri imbrium stillicidia non separant et ex ingenti spatio intuentibus minutarum imaginum discrimen interit? —Naturales quaestiones Senecae

saec. I.  (ca. 78 p.C.n.)

• Mucianus III consul auctor est aliquem ex iis et litterarum ductus Graecarum didicisse solitumque perscribere eius linguae verbis: «Ipse ego haec scripsi et spolia Celtica dicavi,» itemque se vidente Puteolis, cum advecti e nave egredi cogerentur, territos spatio pontis procul a continente porrecti, ut sese longinquitatis aestimatione fallerent, aversos retrorsus isse. —Naturalis historia Plinii

saec. I.  (ca. 90-96 p.C.n.)

• Is legatis dixit: sero itis. Excusserunt illi patrem et aurum in sinu eius invenerunt: ipsi perseverarunt ire quo intenderant, invenerunt ducem cruci fixum, cuius vox fuit: cavete proditorem. Reus est pater.» Quid convenit? «Proditio nobis praedicta est et praedicta a duce»: quaerimus proditorem. «Te isse ad hostes fateris et isse clam et ab his incolumem redisse, aurum retulisse et aurum occultum habuisse». —Institutio oratoria Quintiliani

saec. I.  (ca. 85-102 p.C.n.)

• Capto tuam, pudet heu, sed capto, Maxime, cenam,

Tu captas aliam: iam sumus ergo pares.

Mane salutatum venio, tu diceris isse

Ante salutatum: iam sumus ergo pares.

Sum comes ipse tuus tumidique anteambulo regis,

Tu comes alterius: iam sumus ergo pares.

Esse sat est servum, iam nolo vicarius esse.

Qui rex est, regem, Maxime, non habeat. —Epigrammata M. Valerii Martialis

Latinitas postclassica

saec. II.  (ca. 116 p.C.n.)

• tradunt plerique eorum temporum scriptores crebris ante exitium diebus illusum isse pueritiae Britannici Neronem, ut iam non praematura neque saeva mors videri queat, quamvis inter sacra mensae, ne tempore quidem ad complexum sororum dato, ante oculos inimici properata sit in illum supremum Claudiorum sanguinem, stupro prius quam veneno pollutum. —Annales P. Cornelii Taciti

saec. II.

• instantem regi Armenio Parthoque cometen

prima videt, famam rumoresque illa recentis

excipit ad portas, quosdam facit; isse Niphaten

in populos magnoque illic cuncta arva teneri

diluvio, nutare urbes, subsidere terras,

quocumque in trivio, cuicumque est obvia, narrat. —Saturae D. Iuni Iuvenalis

saec. II.  (ca. 158 p.C.n.)

• Confiteor enim – quod mihi obiectum est – eum, postquam uxorem duxerit, a compecti fide descivisse ac derepente animi mutatum quod antea nimio studio festinarat pari pertinacia prohibitum isse, denique ne matrimonium nostrum coalesceret, quidvis pati, quidvis facere paratum fuisse, quamquam omnis illa tam foeda animi mutatio et suscepta contra matrem simultas non ipsi uitio vortenda sit, sed socero eius eccilli Herennio Rufino, qui unum neminem in terris viliorem se aut improbiorem aut inquinatiorem reliquit. —Apologia sive Pro se de magia liber Apulei

saec. II.  (ca. 170-177 p.C.n.)

• Ad ea respondit Evathlus: ‘Potui’ inquit ‘huic tuae tam ancipiti captioni isse obviam, si verba non ipse facerem atque alio patrono uterer. Sed maius mihi in ista victoria prolubium est, cum te non in causa tantum, sed in argumento quoque isto vinco.’ —Noctes Atticae A. Gellii

saec. IV.  (fl. 350 p.C.n.)

• clam praepositio casibus servit ambobus. utriusque casus praepositiones sunt hae: in, sub, super, subter. quarum in et sub tunc accusativi casus sunt, cum ad locum uel nos vel quoslibet ire isse ituros esse significamus; tunc ablativi, cum vel nos vel quoslibet in loco esse fuisse futuros esse significamus. cuius rei exempla sunt haec:
  • in accusativi casus, itur in antiquam silvam,
  • in ablativi casus, stans celsa in puppi;
  • sub accusativi casus, postesque sub ipsos / nituntur gradibus;
  • sub ablativi casus, arma sub adversa posuit radiantia quercu. —Ars maior Donati

saec. IV.

• Sed ideo per unum hominem dixit, a quo generatio utique, hominum coepit, ut per generationem doceret isse per omnes originale peccatum. —De nuptiis et concupiscentia Augustini

Latinitas humanistica

saec. XIV.  (1343 p.C.n.)

• Quecunque fere de Cesaribus dicta sunt vacua consilii dixerim sed plena miraculi. Quid enim profuit de longinquo venturos casus previdisse nec obviam isse cum iri posset, si modo poterat? Nec erat, ut est apud poetam, Fortuna omnipotens et ineluctabile fatum. Utcunque se res habeant, propter admirationem tantum memoriam meruerunt. —Rerum memorandarum libri Petrarcae