cruce

Discretiva

cruce dictio est in variis linguis:

• Dacoromane: cruce
• Hispanice: cruce

Formae affines

Latine

Proprietates grammaticales

Forma	Modus flexurae	originis
cruce	casus ablativus singularis	substantivi crux

Appellatio pronuntiatusque

API: /ˈkruke/

(classice)

Syllabificatio phonetica: cru·ce — morphologica: cruc-e

Usus

Latinitas nova

saec. XVI. (1518 p.C.n.)

• Forte fortuna quum die quodam in eius mensa essem, laicus quidam legum vestratium peritus aderat, is nescio unde nactus occasionem, coepit accurate laudare, rigidam illam iustitiam, quae tum illic exercebatur in fures, quos passim narrabat nonnunquam suspendi viginti in una cruce, atque eo vehementius dicebat se mirari, cum tam pauci elaberentur supplicio, quo malo fato fieret, uti tam multi tamen ubique grassarentur. —De optimo statu reipublicae deque nova insula Utopia Thomae Mori (1478-1535). Liber primus. Capitulum III.

Hispanice

Proprietates grammaticales

Forma	Persona	Tempus	Vox	Modus	Verbum
cruce	prima singularis	praesens	activa	coniunctivus	cruzar
cruce	tertia singularis	praesens	activa	coniunctivus	cruzar
cruce	tertia singularis	praesens	activa	imperativus	cruzar

Appellatio pronuntiatusque

API: /ˈkɾuθe/

(Castellane, castellano)

Syllabificatio phonetica: cru·ce — morphologica: cruc-e

Loci

M. Tullius Cicero -106…-43

Gaius Valerius Catullus -87…-54

Marcus Manilius fl. 14

Lucius Annaeus Seneca -3…+65

C. Plinius Secundus 23-79

Decimus Iunius Iuvenalis ca. 60-130

C. Suetonius Tranquillus ca. 70-150

antiq.

class.

class.

class.

class.

I

II

II

III

IV

V

VI

VII

VIII

IX

X

XI

XII

XIII

XIV

XV

XVI

XVII

XVIII

XIX

XX

XXI

Latinitas Romana

class. (70 a.C.n.)

• Quis hoc non perspicit, praeclare nobiscum actum iri si populus Romanus istius unius supplicio contentus fuerit, ac non sic statuerit, non istum maius in sese scelus concepisse, — cum fana spoliarit, cum tot homines innocentis necarit, cum civis Romanos morte, cruciatu, cruce adfecerit, cum praedonum duces accepta pecunia dimiserit, — quam eos, si qui istum tot tantis tam nefariis sceleribus coopertum iurati sententia sua liberarint? —In C. Verrem actio secunda Ciceronis

class.

• Surripui tibi, dum ludis, mellite Iuventi,

suaviolum dulci dulcius ambrosia.

verum id non impune tuli: namque amplius horam

suffixum in summa me memini esse cruce,

dum tibi me purgo nec possum fletibus ullis

tantillum vestrae demere saevitiae. —Carmina Catulli

class.

• at, simul infesti ventum est ad litora ponti,

mollia per duras panduntur bracchia cautes;

astrinxere pedes scopulis, iniectaque vincla,

et cruce virginea moritura puella pependit.

servatur tamen in poena vultusque pudorque;

supplicia ipsa decent; nivea cervice reclinis

molliter ipsa suae custos est visa figurae. —Astronomicon M. Manilii

class. (41 p.C.n.)

• Aspice tot memoriae proditos duces mali exempla fati; alium ira in cubili suo confodit, alium intra sacra mensae iura percussit, alium intra leges celebrisque spectaculum fori lancinavit, alium filii parricidio dare sanguinem iussit, alium servili manu regalem aperire iugulum, alium in cruce membra distendere. —De ira libri III Senecae

saec. I. (ca. 78 p.C.n.)

• Terram e cavaria psilotrum esse palpebrarum tradunt, herba vero, si qua ibi genita sit, commanducata dentes cadere, ulcera non serpere osse hominis circumscripta. alii e tribus puteis pari mensura aquas miscent et prolibant novo fictili, relicum dant in tertianis accessu febrium bibendum. iidem in quartanis fragmentum clavi a cruce involutum lana collo subnectunt aut spartum e cruce, liberatoque condunt caverna, quam sol non attingat. —Naturalis historia Plinii

Latinitas postclassica

saec. II. (ca. 100/128 p.C.n.)

• Laureolum velox etiam bene Lentulus egit,

iudice me dignus vera cruce. nec tamen ipsi

ignoscas populo; populi frons durior huius,

qui sedet et spectat triscurria patriciorum,

planipedes audit Fabios, ridere potest qui

Mamercorum alapas. quanti sua funera vendant

quid refert? vendunt nullo cogente Nerone,

nec dubitant celsi praetoris vendere ludis. —Saturae D. Iuni Iuvenalis

saec. II.

• nam et nummulario non ex fide versanti pecunias manus amputavit mensaeque eius adfixit, et tutorem, quod pupillum, cui substitutus heres erat, veneno necasset, cruce adfecit; implorantique leges et civem Romanum se testificanti, quasi solacio et honore aliquo poenam levaturus, mutari multoque praeter ceteras altiorem et dealbatam statui crucem iussit. —De vita Caesarum C. Suetoni Tranquilli