deus (notatio)

Latine

Ab origine deus et divus idem verbum fuerunt, sed mutationes phoneticae haec verba diviserunt.

Declinatio originalis:

	sing.	plur.
nom.	PIE *deivos	PIE *deivoi
voc.	PIE *deive	PIE *deivoi
acc.	PIE *deivom	PIE *deivoms
gen.	PIE *deivī	PIE *deivōm
dat.	PIE *deivōy	PIE *deivōis
abl.	PIE *deivōt	PIE *deivōis

(N.B. nom./voc. *-oi forma pronominalis est pro *-ōs. Etiam, dat./abl. *-ōis a PIE casu instrumentali sunt.)

Lex mutationum erat quae v delevit ante o:

	sing.	plur.
nom.	PIE *deivos > *dēvos > *dēos	PIE *deivoi > *dēvē
voc.	PIE *deive > *dēve	PIE *deivoi > *dēvē
acc.	PIE *deivom > *dēvom > *dēom	PIE *deivoms > *dēvōs > *dēōs
gen.	PIE *deivī > *dēvī	PIE *deivōm > *dēvom > *dēom
dat.	PIE *deivōy > *dēō	PIE *deivōis > *dēvēs
abl.	PIE *deivōt > *dēō(d)	PIE *deivōis > *dēvēs

(*ē significat /eː/ vel similem; non hanc vocalem qui nunc Latine ē fecit, sed magis ī.)

A formis sine ve (in hac tabula, in litteribus pinguibus), declinatio deus verbi derivatur. A formis cum ve, declinatio divus verbi derivatur.

	sing.	plur.
nom.	*dēos > dĕus	*dēvē > dīvī
voc.	*dēve > dīve	*dēvē > dīvī
acc.	*dēom > dĕum	*dēōs > dĕōs
gen.	*dēvī > dīvī	*dēom > dĕum
dat.	*dēō > dĕō	*dēvēs > dīvīs
abl.	*dēō(d) > dĕō	*dēvēs > dīvīs

Forma dī derivavit a *dēvē, quia ve interdum inter vocales evanuit (confer dives, divitis et dis, ditis): *dēvē > *dēē > dī; eadem dīs a *dēvēs.

Aliae formae gen.sg. dei, gen.pl. deorum, et nom./voc.pl. dei, per analogiam creatae sunt.